We willen straks weer massaal gaan reizen, maar het liefst wel duurzaam: 'Houding is door de coronacrisis veranderd'

Door de coronacrisis is er vorig jaar wereldwijd minder CO2 uitgestoten. Maar hoe tijdelijk is dit effect als we erna met z'n allen op inhaalvakantie gaan?

Met de komst van de vaccins is ook de hoop teruggekeerd om te kunnen reizen, merkt Fenny Koppen van Riksja Travel. Na een stil jaar is het duurzame reisbureau in Leiden weer in beweging. "Mensen zijn weer aan het boeken. En ze boeken zelfs verder vooruit dan normaal. Er wordt zelfs al gereserveerd voor 2022."

Mensen willen weer op pad

Mensen willen inhalen wat ze het afgelopen jaar gemist hebben, ziet Koppen. En klimaatbewustzijn is daarbij even iets minder belangrijk. "Ik denk dat mensen dit jaar puur gericht zijn op 'die reis'. Mensen willen gewoon weer op pad. Duurzaamheid is daar nu even een minder onderdeel van, al vinden de mensen die bij ons boeken het nog duidelijk wel belangrijk."

Volgens Koppen is reizen verantwoordelijk voor 7 procent van de CO2-uitstoot. Haar reisbureau compenseert naar eigen zeggen alle uitstoot, gemiddeld 2,7 ton CO2 per persoon. "Dit is ongeveer een kwart van wat een Nederlander gemiddeld per jaar aan CO2-uitstoot veroorzaakt. Hiervan wordt 75 procent veroorzaakt door de vlucht en 25 procent door het reizen in het land zelf." Om dit te kunnen compenseren draagt het reisbureau onder meer bij aan de bouw van waterkrachtcentrales in Vietnam en bosbeheer in Brazilië.

CO2-uitstoot gestegen

En die investeringen vindt ze niet meer dan logisch. "Als je in een vervuilende branche werkt, dan vind ik dat je er alles aan moet doen om te zorgen dat de uitstoot die je veroorzaakt, ook zo goed mogelijk wordt gecompenseerd. Het kan ook gewoon, maar vanzelf zal het niet gaan. Het vraagt van de overheid en de hele wereld veel druk op de klimaatdoelstellingen. We mogen niet verslappen. Dat het in 2020 mogelijk lukte, is een uitzondering."

Als gevolg van de coronacrisis zorgde de daling van CO2-uitstoot door energiegebruik in de eerste helft van 2020 een moment voor veel klimaatoptimisme. In april was het wereldwijd ten opzichte van 2019 zelfs met 14,5 procent afgenomen, zo blijkt uit cijfers van het Internationaal Energieagentschap. Gemiddeld is er over het hele jaar een afname van bijna 5,8 procent, maar in het laatste kwartaal van 2020 steeg de CO2-uitstoot zelfs tot boven het niveau van 2019. China, India en Brazilië nemen een belangrijk deel hiervan voor hun rekening.

'Comfort blijft belangrijk'

Dat de CO2-uitstoot nu alweer hoger is, verbaast hoogleraar klimaatverandering Pier Vellinga niet. "Over drie à vier jaar zul je zien dat 2019 toch de top was." Vellinga is realistisch genoeg om te zien dat de afname van de CO2-uitstoot in 2020 uitzonderlijk was, maar hij denkt wel dat de afname door zal zetten. Het CBS komt volgende week met de voorlopige cijfers.

"Ik denk dat we het klimaatdoel om 25 procent van de CO2-uitstoot terug te dringen [ten opzichte van 1990, red.], door corona, gehaald hebben. Maar ja, hoe zit dat in 2021? Dat lukt niet." Het zal meer een geleidelijk proces van afname moeten zijn, zegt de hoogleraar. "De mens streeft er juist naar om zonder al te grote gedragsverandering een crisis op te lossen. De houding is door de coronacrisis wel veranderd, er wordt meer over nagedacht. Maar comfort blijft belangrijk."

Omslag komt eraan

Vellinga vindt het dan ook niet vreemd dat mensen weer vakanties aan het boeken zijn. "Natuurlijk wil de mens wel verduurzamen, maar alleen zonder verlies van comfort. Gedragsverandering is daarom heel moeilijk. Er is 50 jaar geprobeerd om mensen uit de auto te krijgen en dat is niet gelukt."

"De oplossing is dus ook niet om de mens uit de auto te krijgen, maar om een schone auto te bedenken", vervolgt hij. "Dat geldt ook voor vliegtuigen. Zorg dat die niet langer vervuilend zijn. De echte winst voor het klimaat moet komen van duurzame energie. En die is nu eindelijk goedkoper dan fossiele energie. Dus die omslag, die komt eraan."

Bewuster reizen

Ook zal een duurzame vorm van reizen verder groeien, verwacht Koppens. "Wij denken wel dat mensen anders gaan reizen. Mensen gaan eerder met de trein naar Londen, in plaats van met een vliegtuig."

"Ze zijn bewuster. Als corona meer op de achtergrond is, zal het klimaat en verantwoord met de wereld omgaan belangrijker worden."