Wat als je president zegt dat het coronavirus 'slechts een griepje' is? 3 Nederlanders over de situatie in Brazilië

Wat het aantal coronabesmettingen betreft, gaan we in Nederland de goede kant op. Dat is anders in Brazilië, volgens experts 'het nieuwe epicentrum van de ziekte'. Drie Nederlanders die er wonen, vertellen hoe zij de crisis in het land ervaren.

De coronacrisis is in Zuid-Amerika nog niet eens op haar hoogtepunt, waarschuwde de Wereldgezondheidsorganisatie onlangs. Brazilië spant de kroon met bijna een half miljoen vastgestelde besmettingen.

'Overheid zaait verwarring'

Begin dit jaar emigreerde Sabrina naar Brazilië, naar de deelstaat Pará in het noorden van het land. Ze woont met haar vriend in hoofdstad Belém. Wat de situatie in Brazilië complex maakt, legt ze uit, is dat de boodschappen van president Bolsonaro en de gouverneurs van Pará en veel andere staten erg van elkaar verschillen.

"De president roept te pas en te onpas dat COVID-19 slechts een griepje is, dat we het 'normale' leven zo snel mogelijk weer moeten oppakken om de economie draaiende te houden. Wat wetenschappers en medici zeggen deert hem niet. Terwijl onze gouverneur wil dat we thuisblijven, om de gezondheidszorg te ontlasten. 'Wat wordt er in hemelsnaam van ons verwacht?' vragen veel mensen zich af."

Geen werk, geen eten

Sabrina, die niet met haar achternaam in het verhaal wil, volgt het nieuws aandachtig: "In Belém is de situatie nu aardig onder controle, maar het virus is niet weg. Nu worden de dorpen in het binnenland getroffen. Daar zijn geen ziekenhuizen in de buurt. Mensen zijn dagen onderweg voordat ze een ziekenhuis bereiken. En dan is het nog de vraag of er plek voor ze is."

De afgelopen twee weken was Belém in lockdown, op papier dan: "In de praktijk was dat niet zo. Voor veel inwoners geldt namelijk: als je overdag niet werkt, is er 's avonds geen eten op tafel. Ze doen het dus toch maar, veelal zwart. Er zijn wel overheidsprogramma's om hen te helpen, maar die komen niet van de grond. Niet in Belém, in elk geval." Veel mensen die tóch op pad gaan, nemen de bus, vertelt Sabrina. "Maar vanwege corona rijden er minder bussen. Degene die wel rijden, zitten dus stampvol."

Nauwelijks overheidssteun

Pieter Lekkerkerk woont inmiddels 13 jaar in miljoenenstad São Paulo, in de gelijknamige deelstaat in het zuidoosten van Brazilië. Op dit moment zijn de maatregelen er strenger dan in Nederland, vertelt hij: alle 'niet-essentiële' bedrijven zijn dicht. Enerzijds is dat een goed middel om de verspreiding van het virus tegen te gaan, anderzijds veroorzaakt het veel leed.

"Van overheidssteun die bedrijven en zzp'ers op dit moment in Nederland ontvangen, is in São Paulo nauwelijks sprake. Er is alleen zoiets als deeltijd-ww, een druppel op een gloeiende plaat."

Klappen vallen aan de rand

São Paulo is uitgestrekt, Pieter woont in het relatief rijke centrum en dat is niet de plek waar de coronaklappen vallen. Dat gebeurt in de favela's, aan de rand van de stad. Daar wonen de mensen die de private zorg niet kunnen betalen en gebruikmaken van de publieke zorg. Die is gratis, maar niet op alle gebieden even goed.

"Een vriend van me werkt als dokter op de ambulance, in het noorden van de stad. Laatst heeft hij bij vijf ziekenhuizen moeten stoppen voordat hij een plek vond voor een van zijn coronapatiënten. De andere persoon die hij in de auto had, was toen al overleden."

Zorgen om strandverkopers

Eric Jansen emigreerde in 2011 naar Canoa Quebrada, een toeristendorpje in deelstaat Ceará in het noordoosten van Brazilië. Met zijn vrouw Clélia runt hij daar een hotel en strandtent. Al gebeurt daar op dit moment weinig: alles is gesloten. Geen inkomsten dus. "Gelukkig hebben we het hoogseizoen net achter de rug en daarmee genoeg reserves de komende maanden."

Meer zorgen maakt hij zich over de strand- en straatverkopers. Die hebben meestal weinig te besteden. "Gelukkig zijn er de plaatselijke ondernemers, veel van hen delen voedselpakketten uit en soms geld."

Dorp afgesloten met hekken

Net als Sabrina en Pieter heeft Eric kritiek op de aanpak van president Bolsonaro: die 'brult' volgens hem de hele tijd dat alles weer open moet, dat de economie weer moet draaien. De gouverneur van Ceará zegt het tegenovergestelde. "Dat wekt onrust bij de bevolking. Wie moet je dan geloven?"

De bewoners van Canoa Quebrada hebben zelf het heft maar in handen genomen, en de toegangsweg naar hun dorp afgesloten, vertelt Eric. Ben je geen bewoner, dan kom je er niet in. Van elke auto die binnen komt rijden, worden eerst de banden ontsmet. "Eigenlijk hebben we zo onze eigen intelligente lockdown gecreëerd."

6 belangrijke dingen die we nog niet weten over het coronavirus - uitlegvideo