Waarom zedenzaken zoals die van Ali B zo complex zijn, volgens deze oud-rechercheur

De strafzaak tegen rapper en mediapersoonlijkheid Ali B is de eerste 'The Voice'-zaak die voor de rechter komt. Lang niet alle zedenfeiten halen de rechtszaal. Vaker worden ze geseponeerd vanwege gebrek aan bewijs. "Zegt niet dat er niks is gebeurd."

Oud-zedenrechercheur Irene Kersten vindt vrouwen die hun verhaal doen tegen Ali B ongelooflijk dapper. "Er is heel veel moed voor nodig", zegt ze.

'Een zwaar pad'

Het dossier rond Ali B kent ze niet, alleen uit de media. En ze kan en wil dus ook niet oordelen over wat voor een zaak er ligt tegen de 42-jarige muzikant. Hij viel in 2022 van zijn voetstuk door de veelbesproken BOOS-uitzending over de wantoestanden op de werkvloer van het programma The voice of Holland.

"Het pad van het strafrecht opgaan is een heel zwaar pad", zegt Kersten. "Soms is het beter om te zeggen: 'We richten ons op goede therapie.'" Kersten traint, adviseert en begeleidt mensen en bedrijven bij crisissituaties. Hiervoor werkte ze meer dan 25 jaar bij de politie, onder meer als zedenrechercheur. Ze weet uit de praktijk hoe gevoelig zedenzaken zijn.

Moeilijke combinatie

Praten over zeden is voor eigenlijk iedereen heel erg ongemakkelijk, zegt ze. "En dan gaat het ook nog over iets wat je heel veel pijn heeft gedaan", vertelt de oud-rechercheur. "Slachtoffers, hoe dan ook, die voelen zich altijd op een bepaalde manier ook zelf schuldig."

Ermee naar buiten komen betekent ook dat het publiekelijk wordt. "Dat heeft gevolgen voor de omgeving en voor jouzelf." Strafrecht en zeden zijn volgens Kersten een moeilijke combinatie. "Dat zit in het bewijs dat je moet leveren, en dat is nou net bij zedenzaken zo ongelooflijk ingewikkeld."

'Iets groots wegstoppen'

Zeker nu ze zelf ook als hulpverlener werkt begrijpt Kersten steeds beter waarom slachtoffers pas later naar de politie stappen. "Nu weet ik dat je zo'n nare gebeurtenis echt weg kunt stoppen in je brein, en dat is voor een omgeving lastig om te begrijpen. Want hoe kan je zoiets groots wegstoppen?"

Maar dat kan dus, stelt ze. "Dat is een overlevingsstrategie om je nare situatie weg te stoppen." Kersten merkt dat het voor de omgeving van slachtoffers nog steeds heel moeilijk is om te begrijpen. "Gelukkig is er recent echt wel veel meer aandacht voor gekomen." Ze haalt schrijfster Griet op de Beeck aan die in 2017 vertelde te zijn misbruikt door haar vader. "Die is bijna vergruisd in de media met hoe leugenachtig haar verhaal zou zijn."

Bodemloos vallen

Dat helpt niet mee voor andere mensen die na jaren naar buiten willen komen met een verhaal, zegt Kersten. "Een slachtoffer is altijd op zoek naar erkenning", vertelt ze. "Het niet krijgen van erkenning, maakt dat je je enorm bodemloos voelt. Je hebt het gevoel dat je maar blijft vallen. Terwijl die erkenning maakt dat je je gesteund voelt."

Dat zijn allemaal ingewikkelde dingen binnen zedenzaken. "Dus je moet het vaak hebben van de verklaring van het slachtoffer. Maar met alleen de verklaring van het slachtoffer kun je nooit iemand veroordeeld krijgen. Daar moet je ondersteunend bewijs bij vinden."

Ondersteunend bewijs

Dat is bijvoorbeeld forensisch bewijs, zoals spermasporen. "Dat is vaak heel moeilijk bij zeden, zeker als het lang geleden is", zegt ze. "En dan moet je het alleen maar van verklaringen hebben van lang geleden en de tegenpartij zal altijd zeggen: 'Meneer, mevrouw, waarom komt u daar pas jaren later mee?' Dat zijn hele ingewikkelde zaken die daarom niet eens bij de rechter komen."

"Dan krijg je een situatie dat er bijvoorbeeld niet vervolgd wordt", vertelt Kersten. "Niet omdat het misschien niet is gebeurd, maar vanwege gebrek aan bewijs." Zelfs als een verdachte toegeeft is aanvullend bewijs nodig volgens haar. Er moet altijd ondersteuning bijkomen.

Stapelen van zaken

Deze ondersteuning is volgens Kersten te vinden in bijvoorbeeld dagboekfragmenten of feitelijke beschrijving van situaties. "Een juffrouw die iets gezien heeft, een moeder die bepaald gedrag van het kind wil beschrijven", somt ze op. "En het is echt zoeken van hoe je dat bewijs kan leveren, waarmee je de rechter kan overtuigen dat het is gebeurd."

In de zaak van Ali B zijn drie verschillende vrouwen naar voren gestapt. Zou je de zaak van Ali B dan rond kunnen krijgen door die te stapelen? Dat kan niet, zegt de oud-rechercheur. "Je zult toch elke zaak apart moeten bewijzen", zegt ze. De rechter gebruikt twee dagen voor de zaak van Ali B, eind juni wordt uitspraak gedaan.