Er is veel om te doen deze week: de stikstoffabriek in Zuidbroek. Er is ruzie tussen de onderaannemer en de hoofdaannemer, die de bouw van de fabriek stil heeft gelegd. Maar hebben we die fabriek eigenlijk wel nodig? Op dit moment niet, zeggen experts.
Dat komt grotendeels doordat we met z'n allen minder gas gebruiken.
Wat is er aan de hand in het Groningse Zuidbroek?
- De stikstoffabriek in Zuidbroek had begin vorig jaar al af moeten zijn, maar heeft veel vertraging opgelopen.
- Op dit moment ligt de bouw grotendeels stil, terwijl de fabriek al voor 97 procent af is. Dat komt omdat hoofdaannemer Air Products plotseling het contract met onderaannemer Ballas Nedam heeft beëindigd.
- Air Products zegt dat Ballast Nedam bepaalde afspraken niet is nagekomen. Ballast Nedam ontkent dat en wil de werkzaamheden bij de fabriek graag afmaken. Vorige week, maar ook afgelopen maandag stonden er zo'n 150 bouwvakkers op het terrein van de fabriek om dat te doen. Ze werden niet binnengelaten.
- Air Products zegt nu gesprekken te voeren met de huidige én nieuwe onderaannemers om de bouw alsnog te kunnen te voltooien.
Stikstof toevoegen aan gas
Waarvoor moet de stikstoffabriek eigenlijk worden gebruikt? Voor je cv-ketel en gasfornuis heb je laagcalorisch gas nodig, dat is aardgas waar relatief veel stikstof in zit. Vroeger haalden we dat uit Groningen, maar tegenwoordig halen ons gas uit andere landen zoals Noorwegen.
Dat gas is vaak hoogcalorisch, dus daar moet stikstof aan worden toegevoegd. En dat gebeurt in een stikstoffabriek. "Die filtert eigenlijk gewoon stikstof uit de lucht", legt energie-expert René Peters van TNO uit. "En voegt het dan toe aan hoogcalorisch gas."
Anders krijg je een steekvlam
En dat is heel belangrijk, want hoogcalorisch gas is niet veilig om te gebruiken voor je gasfornuis. "Daar zit zoveel meer energie en methaan in, dan krijg je een steekvlam", zegt hoogleraar energie-economie Machiel Mulder van de Rijksuniversiteit Groningen.
Dus is volgens hem 'echt noodzakelijk' om hoogcalorisch gas om te zetten in laagcalorisch gas door stikstof toe te voegen in een stikstoffabriek.
Vraag naar gas gezakt
Dan klinkt het stilleggen van de bouw van de fabriek in Zuidbroek als een groot probleem, maar volgens Peters is dat op dit moment niet zo. "In 2018 dachten we nog dat die fabriek echt nodig was om de productie uit Groningen versneld terug te kunnen brengen, zodat die in 2022 'op de waakvlam' kon komen."
"Maar we zien eigenlijk dat dat dit jaar al het geval is", vervolgt hij. "Dat betekent dat die nieuwe fabriek direct voor het reduceren van het Groningse gas niet meer nodig is." En dat is te verklaren doordat de vraag naar laagcalorisch gas heel erg gezakt is.
Gebruik wordt teruggebracht
Normaal is de vraag groot onder huishoudens voor de verwarming thuis, maar ook onder kleinverbruikers als winkels en kantoren. Een ander deel van het Groningse gas wordt naar het buitenland geëxporteerd.
"Maar al die gebruikers zijn hun gebruik aan het terugbrengen", legt de energie-expert uit. "Export naar Duitsland en België is flink teruggelopen, en huishoudens kijken naar alternatieven voor aardgas."
Hoge gasprijs en milde winter
Daarnaast hebben we dit jaar tot nu toe te maken met een vrij milde winter, waardoor het gasgebruik in Nederland een stuk lager is, verklaart Peters.
"En we besparen natuurlijk ook vanwege de hoge gasprijs. Dat zorgde ervoor dat afgelopen jaar zo'n 25 procent minder vraag naar gas was in Nederland. En dus ook minder vraag naar laagcalorisch gas."
Back-up voor andere fabrieken
Daarom is de opstart van de stikstoffabriek in Zuidbroek op dit moment niet zo heel urgent, zegt hij. "Het is niet hard nodig om warm thuis te kunnen zitten en het in winkels en kantoren warm te houden."
Toch heeft de fabriek volgens hem ook nog wel een andere functie: "Het is ook een soort back-up voor de andere stikstoffabrieken die we nu hebben in Nederland."
Andere fabrieken zijn kwetsbaar
"Daar wordt ook laagcalorisch gas gemaakt door bijmengen van stikstof. Die fabrieken hebben ook een veel grotere capaciteit dan Zuidbroek, meer dan 3 keer zoveel", legt de energie-expert uit.
Maar die andere fabrieken zijn eigenlijk nooit ontworpen om continu te produceren", vervolgt hij. "Daardoor zijn ze best wel kwetsbaar. Als ze uitvallen, hebben we echt mogelijk een tekort voor laagcalorisch gas in Nederland."
Doorbouwen in Zuidbroek
Als we toch weer last gaan krijgen van een strenge winter, is het dus wel handig om een stikstoffabriek achter de hand te hebben. "Als we het Groningse gasveld gaan sluiten, wat het doel is voor 2023, uiterlijk 2024, hebben we gas uit andere bronnen nodig", zegt hoogleraar Mulder.
"Zonder deze fabriek in Zuidbroek kunnen we het gasveld in Groningen dan ook echt niet sluiten", benadrukt hij. Dus dan wordt het toch echt doorbouwen voor de aannemers om de stikstoffabriek in Zuidbroek op tijd af te hebben.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.