Waarom het plan om Afrikaanse uitgeprocedeerde asielzoekers naar Oeganda te sturen volgens deze hoogleraar niet realistisch is

Het plan van het kabinet om uitgeprocedeerde Afrikaanse asielzoekers naar Oeganda te sturen, heeft volgens deze hoogleraar weinig kans van slagen. In plaats daarvan zou het geld beter gestoken kunnen worden in ontwikkelingssamenwerking, zegt zij.

De Turkije-deal, de deal tussen Italië en Albanië, laatst nog de Rwanda-deal in Groot-Britannië: het gebeurt vaker dat er afspraken worden gemaakt om asielzoekers in andere landen op te vangen. Toch heeft het plan vanuit het Nederlandse kabinet volgens hoogleraar economische en sociale geschiedenis Marlou Schrover weinig kans van slagen.

Hoogleraar ziet niets in plan

Het gaat over zogenoemde 'opvanghubs' voor uitgeprocedeerde asielzoekers uit bijvoorbeeld Somalië, Nigeria of Eritrea. Zij worden vanuit Nederland naar Oeganda gestuurd om daar vervolgens te worden uitgezet naar hun land van herkomst.

Maar dat heeft volgens Schrover geen nut. Ook vanuit Oeganda zouden deze asielzoekers namelijk niet uitgezet kunnen worden naar hun land van herkomst. "Het lukt Nederland niet om ze uit te zetten, dus waarom zou het Oeganda wel lukken?" De asielzoekers zouden dus in Oeganda blijven hangen. "En dat is natuurlijk heel onwenselijk, want dat is niet hun land van herkomst."

Mensenrechtenschendingen

Daarnaast zijn er in Nederland ook Oegandezen die zelf gevlucht zijn voor de situatie in het land. Je kan daar namelijk de doodstraf krijgen als je homoseksueel bent.

"Dit is geen regime dat de mensenrechten respecteert, dit is een regime dat de mensenrechten schendt", vertelt Schrover. "Dus om dan mensen terug te sturen naar dat land, dan kun je er eigenlijk gif op innemen dat daar de rechten van die mensen zullen worden geschonden."

Opmerkelijk

Daar bovenop komt nog dat Oeganda nu al een groot vluchtelingenprobleem heeft. Er verblijven zo'n 1,6 miljoen vluchtelingen in het land, en vanuit de Europese Unie komt maar weinig hulp. Dat terwijl daar wel afspraken over zijn gemaakt. Dit kan volgens Schrover juist ook de reden zijn dat het land de deal wil aangaan.

"Oeganda zegt: wij helpen jullie en dan helpen jullie ons." Ze hopen zo alsnog aan het geld te komen. En dat gebeurt dan waarschijnlijk ook, laat minister Reinette Klever van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp weten. Opmerkelijk, vindt Schrover, want dit kabinet heeft juist besloten dat er geen geld naar ontwikkelingssamenwerking zal gaan.

In omliggende landen opvangen

En juist bij dat ontwikkelingsgeld zou een oplossing kunnen liggen. Schrover: "Wat wel zou kunnen, is meer ontwikkelingsgeld geven, zodat er werkelijk opvang in de regio komt en mensen niet hoeven weg te gaan." Zo zouden mensen überhaupt niet naar Nederland of andere EU-landen hoeven vluchten.

Een gedeelte van het Bruto Nationaal Product geven aan ontwikkelingssamenwerking is eigenlijk een afspraak op EU-niveau. Het geld zou gaan naar hulporganisaties die in de regio aan het werk zijn. "Maar sinds de economische crisis van 2008 doen Europese landen dit niet meer."

Tegenstrijdig

Dat terwijl dit er dus juist voor zou kunnen zorgen dat er minder asielzoekers naar Europa komen. Schrover neemt Soedan als voorbeeld. "Daar is een vreselijke situatie op dit moment. Heel veel mensen die doodgaan. Degenen die nog weg kunnen, komen nu als vluchteling hierheen omdat er geen opvang in de regio is." Dat had bijvoorbeeld gekund in Oeganda. "Maar Oeganda krijgt daar geen geld voor."

In plaats daarvan wordt deze deal bedacht. "Eerst geef je ze geen geld om mensen op te vangen in de regio. En vervolgens stuur je enkele tientallen mensen daarheen, en zeg je: vangen jullie die dan op, krijg je daarvoor tenminste wat geld."

Kleine kans dat het doorgaat

Overigens schat Schrover de kans dat dit plan doorgaat klein in. "De mensen die ze willen uitzetten, zijn vaak al verdwenen, omdat ze weggelopen zijn uit een AZC. Die zie je niet meer, die zijn onzichtbaar geworden."

"Dus je kunt wel het plan hebben om mensen terug te sturen, maar dat gaat heel moeilijk lukken, omdat ze gedeeltelijk onder de radar zijn."

'Proefballonnetje'

Daarbij gaat het plan in tegen het Vluchtelingenverdrag en Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, vertelt de hoogleraar. "Hiermee zit je met mensenrechtenschendingen. En dan zal dit dus stranden. In ieder geval in Straatsburg op een gegeven moment, als het daar voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wordt gebracht. Als het al niet eerder strandt."

"Dus het is weer een beetje een ballonnetje dat wordt opgelaten. Maar geen werkelijke oplossing", sluit ze af.