Waarom een heleboel zorgmedewerkers uit de medicijnkluis stelen: 'Heeft vaak te maken met stress'

De helft van de zorgmedewerkers neemt weleens medicijnen van het werk mee voor eigen gebruik. Het gaat vaak om pijnstillers, zoals paracetamol, maar ook om zwaardere medicatie zoals oxycodon en fentanyl. "Ze hebben het vaak nodig om tot rust te komen."

Dat het vaak gebeurt blijkt uit onderzoek van NU'91, de beroepsorganisatie voor zorgprofessionals. Volgens voorzitter Femke Merel van Kooten moet er meer duidelijkheid komen over het onderwerp: "Het mag niet, want het is medicatie voor de patiënten. Maar als het beleid ontbreekt, waar moet je dan beginnen?"

'Onverklaarbare vermissingen'

Ook senior consultant fraude en integriteit van onderzoeksbureau Hoffmann Bedrijfsrecherche Ron Nieuwendijk spreekt van een zorgwekkende trend. Bij het onderzoeksbureau krijgen ze meldingen van onder andere zorginstellingen, waarna ze onderzoek doen en met betrokkenen in gesprek gaan.

Nieuwendijk meldt een stijging in het aantal meldingen over missende medicatie: "Ik denk dat er tussen de 150 en 200 opdrachten van zorginstellingen zijn, als het gaat over vermissingen in het algemeen." Hij legt uit dat de meeste zorginstellingen een voorraad medicatie hebben die aan eventuele patiënten wordt gegeven: "Op een gegeven moment blijken daar onverklaarbare vermissingen plaats te vinden."

Vermoeidheid en stress

Uit de gesprekken met betrokkenen komt naar voren dat stress een veelgenoemde beweegreden voor de diefstal is: "We zien toch dat men die medicatie nodig heeft voor eigen gebruik, vaak om tot rust te komen. Het heeft vaak te maken met stress. Dikwijls werkgerelateerd, maar zeker ook vaak in combinatie met privé. Ze zouden bij hun huisarts niet de nodige medicatie kunnen krijgen."

NU'91-voorzitter Van Kooten benoemt vermoeidheid als belangrijke factor. "Een veelgehoord argument is dat iemand zich niet ziek wil of kan melden en dankzij de paracetamol toch zijn of haar dienst kan draaien. Het niet kunnen slapen na een nachtdienst wordt hiervoor vaak als argument gebruikt."

Verstoorde biologische klok

Een belangrijke reden voor deze stress is het draaien van nachtdiensten, iets dat veel voorkomt in de zorgsector. Wanneer je in de nacht werkt, raakt de biologische klok verstoord en raakt het lichaam ontregeld. Dat heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid.

Nachtwerkers zijn tijdens hun dienst bijvoorbeeld minder alert en daardoor vaker betrokken bij bedrijfsongevallen. Ze lopen ook een verhoogd risico op diabetes type 2, overgewicht en hart- en vaatziekten. "De zorg staat onder druk. Dat weten we allemaal. En de mensen die in de zorg werken, werken keihard", zegt Nieuwendijk.

Makkelijk toegang tot medicijnkluis

Verder is de toegang tot de medicatie, bijvoorbeeld bij de medicijnkluis, te makkelijk. De groep medewerkers die hierbij kan is in veel gevallen groot. Nieuwendijk zegt: "Er is niet elke dag, elke avond, elke nacht een verpleegkundige aanwezig. Dus ja, dan zie je dat men er vaak voor kiest om toegang tot die ruimte, in de groep te vergroten. Dat brengt risico's met zich mee."

Betere toegankelijkheid betekent alleen niet dat het is toegestaan. "In alle gevallen, van paracetamol tot aan zwaardere medicatie, is het nemen van medicatie uit de voorraad van je werkgever voor eigen gebruik, strafbaar", benadrukt Van Kooten nog eens.

Onduidelijkheid over beleid

Uit het onderzoek van NU'91 blijkt dat van de 1700 zorgprofessionals, 15 procent zegt dat er helemaal geen beleid is. Zo'n 60 procent geeft aan niet te weten of er beleid bestaat. Op dat gebied valt er volgens van Kooten dan ook nog veel te winnen: "Het is belangrijk dat dit er komt én dat hierover goed wordt gecommuniceerd."

Ook Nieuwendijk ziet ruimte voor verbetering, maar denkt dat het niet alleen aan regelgeving ligt: "Ik denk dat er veel opgelost zou kunnen worden als de schaamte binnen het bedrijf wordt weggenomen en erover gepraat wordt. Zeker bij de hevige gevallen en verslavingen is dat belangrijk."