Met de huidige personeelstekorten zou je verwachten dat voormalig vluchtelingen hier snel aan het werk kunnen zodra ze een verblijfsvergunning hebben. Toch vindt minder dan de helft een passende baan. De VVD komt met een 'startbaan' om dat op te lossen.
Na 5 jaar heeft 42 procent van alle 18- tot 65-jarige statushouders een baan. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
'Ik dacht dat het wel zou lukken'
Marwah Mohamed (33) weet uit ervaring hoe lastig het is om als statushouder een baan te vinden. Zij vluchtte 8 jaar geleden naar Nederland vanuit Jemen, vanwege de oorlog daar.
Ze heeft inmiddels een fulltimebaan als cultuurcoach bij Vluchtelingenwerk, maar haar passie en opleiding liggen in de zorg. "Ik dacht dat ik hier wel werk kon vinden", zegt ze.
Voor Oekraïners geen belemmeringen
En het is voor (voormalig) vluchtelingen ook zeker niet onmogelijk om werk te vinden, blijkt uit de komst van Oekraïense vluchtelingen naar Nederland. Van deze groep is zo'n 80 procent inmiddels aan het werk. "Dat komt doordat er voor hen andere regels gelden", zegt Evita Bloemenheuvel van Vluchtelingenwerk.
"Zij hoeven niet 3 dagen per week taalles te volgen en mogen meteen werken, terwijl vluchtelingen uit andere landen de eerste 6 maanden niet mogen werken en vervolgens maximaal 24 weken per jaar. Dan kun je geen fulltime baan aannemen en dat is voor werkgevers onhandig."
Regels loslaten
Vluchtelingenwerk hoopt dat voor alle vluchtelingen deze regels worden losgelaten, zodat ze eerder aan het werk kunnen. VVD-Tweede Kamerlid Bente Becker geeft aan dat onderzocht wordt of deze regels losgelaten kunnen worden.
Het gaat hierbij om vluchtelingen die nog geen verblijfsvergunning hebben. Het moet volgens haar niet zo zijn dat ze daardoor moeilijker teruggestuurd kunnen worden, als blijkt dat ze toch geen verblijfsvergunning krijgen.
Complete opleiding te duur
Intussen doet Marwah nog altijd niet het werk waarvoor ze in haar geboorteland studeerde: apotheker. Dat werk zou ze hier ook graag doen, maar een verkorte opleiding is niet mogelijk en de opleiding helemaal opnieuw doen ziet ze niet zitten. "Dat kost mij nog eens 4 jaar en veel geld voor een alleenstaande vrouw met dochter", zegt ze.
Ze liep stage bij een apotheker in Nederland, om werkervaring op te doen en de taal te leren. Maar echt veel taken kreeg Marwah niet. Daarom koos ze ervoor een 1-jarige post-hbo-opleiding Public Health te volgen.
'Onnodig lastig gemaakt'
Helaas kon Marwah na het volgen van die opleiding nog steeds niet aan de bak. "Als ik de vacatures lees, kom ik nergens voor in aanmerking, omdat ik geen werkervaring heb. Maar ik kon geen werkervaring opdoen, omdat ik in de oorlog in Jemen niet als apotheker kon werken."
Het frustreert haar dat het lastig is om aan een geschikte baan te komen. "Er is overal een personeelstekort, vooral in de zorg", zegt ze. Het verbaast haar dat het personeelstekort in Nederland zo groot is, terwijl ze om zich heen merkt dat veel statushouders graag aan de slag willen.
In de keuken werken
"Een vriendin van mij deed een hele opleiding hbo-verpleegkunde in Nederland. Ze werkt nu in het ziekenhuis maar wel in de keuken, omdat ze de taal nog beter moet leren. Terwijl niemand in de keuken van het ziekenhuis een woord tegen haar zegt."
Marwah vindt dat het statushouders soms onnodig lastig gemaakt wordt en dat de focus erg op taal ligt. "Ik snap dat de taal belangrijk is, maar je kunt ook juist gebruik maken van mijn Arabische en Engelse taalkennis. Als ik een werkgever was, zou ik een soort korte cursus geven die mensen klaar maakt voor hun alleen hun baan. Het is allemaal zo ingewikkeld nu."
VVD wil startbaan
VVD-Kamerlid Becker ziet ook dat er een groot personeelstekort is en wil daarom een zogenoemde startbaan introduceren voor statushouders. "Gemeenten moeten voor iedere statushouder een persoonlijk plan maken", zegt Becker. Werk en inburgering moeten daarbij wat de politicus betreft onderdeel uitmaken van de afspraken. "De taal leren en 2 dagen per week ervaring opdoen bij een werkgever", zegt ze.
Alleen een uitkering bieden is wat betreft Becker geen optie. "Het is de bedoeling dat als je afspreekt met de statushouders hoe werk en taal samen gaan, dat daar via de werkgever ook een inkomen tegenover staat. Maar het is vooral maatwerk voor gemeenten, dus niet in alle gevallen zal de uitkering vervallen", zegt ze.
Minister enthousiast
Evita Bloemenheuvel van Vluchtelingenwerk is blij te horen dat de VVD statushouders beter wil begeleiden naar een baan, maar vreest ook dat dit door de hoge eisen aan inburgering in de praktijk lastig zal zijn.
Daarnaast is het belangrijk dat de opvang geregeld is, dit maakt het krijgen van een baan ook lastiger. "Het gebeurt vaak dat statushouders in de opvang zitten en wachten op een woning. Stel je zit in Utrecht in het azc, maar je bent gekoppeld aan Groningen. Dan zijn zij verantwoordelijk voor jouw inburgering. Dat maakt het opbouwen van een toekomst lastig, want geen van de gemeenten pakt de verantwoordelijkheid."
Kijken naar kwaliteiten
Het zou volgens Bloemenheuvel ook helpen als er beter gekeken kan worden naar de kwaliteiten van statushouders. "Als iemand een technische achtergrond heeft, hoop je dat deze persoon ook gekoppeld is aan een gemeente zoals Eindhoven, waar veel technische bedrijven zijn. "
Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Karin van Gennip, is enthousiast over het plan. Gesprekken hierover lopen momenteel met gemeenten.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.