Voor het eerst staat Nederlandse IS-vrouw voor de rechter voor slavernij in het kalifaat: 'Er is geen juiste straf'

Ontmenselijkt en onder afschuwelijke omstandigheden werden gevangengenomen jezidi-vrouwen in het kalifaat als slaaf gebruikt. Komende week start de zaak tegen Hasna A. uit Hengelo die door twee vrouwen beschuldigd wordt van slavernij. Een unieke zaak.

Hasna A. vertrok begin 2015 naar Syrië, waar toen net het kalifaat was uitgeroepen. Vanuit het Twentse Hengelo reisde de toen 24-jarige Hasna met haar gehandicapte zoontje af naar het gebied. In die periode verlieten honderden mannen en vrouwen, complete gezinnen zelfs, ons land om zich aan te sluiten bij Islamitische Staat (IS).

Bijzondere zaak

Veel mannen stierven. Een aantal vrouwen wist het gebied te ontvluchtten. Na de val van het kalifaat in 2019, belandden veel van hen met hun kinderen in gevangenkampen. Ook de van oorsprong Twentse Hasna A.. Ze werd in november 2022 gerepatrieerd door de Nederlandse overheid, als onderdeel van een groep van 12 vrouwen en hun 28 kinderen.

Hoewel de laatste jaren al vaker teruggekeerde IS- vrouwen zijn berecht, is deze zaak heel bijzonder, onderstreept advocaat Brechtje Vossenberg die in deze zaak optreedt. "Het is de eerste zaak in Nederland waarin iemand vervolgd wordt voor misdrijven tegen de Jezidi-gemeenschap die zijn gepleegd door IS", zegt ze. Om veiligheidsredenen is niet bekend wie haar cliënten zijn.

Misdrijf tegen de menselijkheid

Twee Jezidi-vrouwen die werden vastgehouden in het kalifaat hebben over Hasna verklaard. "Het wordt ten laste gelegd als misdrijf tegen de menselijkheid", legt Vossenberg uit. Nederland volgt daarmee bijvoorbeeld Duitsland, die al eerder IS-vrouwen berechtte voor oorlogsmisdrijven. Daarnaast wordt ze ook vervolgd voor betrokkenheid bij terroristische misdrijven en het in een gevaarlijke positie brengen van een minderjarig kind.

Slavernij is in Nederland strafbaar, legt Vosseberg uit. "Maar het kenmerkende van een misdrijf tegen de menselijkheid is, dat het misdrijf wordt gepleegd als onderdeel van een wijdverbreide of stelselmatige aanval tegen een burgerbevolking. In dit geval is dat dan specifiek de aanval die IS begin augustus lanceerde tegen de Jezidi-gemeenschap in het noorden van Irak."

Dubbel gevoel

De 28-jarige Dalal Ghamin volgt de rechtszaak op de voet. Zij groeide op in de Jezidi-gemeenschap in het noorden van Irak maar moest vluchten voor het geweld van Islamitische Staat. "Het is voor ons erg belangrijk", zegt ze. Al heeft ze een dubbel gevoel over de zaak.

"Aan de ene kant is het heel fijn dat er eindelijk iemand voor de rechter komt. Aan de andere kant denken wij dat het maar hooguit een paar jaar celstraf gaat worden en dat vinden wij niet gerechtvaardigd."

Tot slaaf gemaakt

Tijdens de genocide werden duizenden Jezidi vermoord, met name mannen en jongens. "Nog eens duizenden, voornamelijk meisjes, ongehuwde vrouwen en vrouwen met kinderen, meisjes vanaf de leeftijd van 9 jaar, zijn massaal gevangen genomen, tot slaaf gemaakt en door IS afgevoerd naar andere delen van Irak en naar Syrië."

Ze zijn er verkocht alsof ze vee waren, vertelt de advocaat. "Het hele beleid van de IS was gericht ook onder meer op de ontmenselijking van deze mensen. Ze deden met ze wat ze wilden: meisjes en vrouwen werden tot slaaf gemaakt, werden ingezet als seksslaven of slaaf in de huishouding." In de zaak tegen Hasna gaat het om slavernij in huishouding en zorg voor het gehandicapte kind. Vossenberg: "Ze hebben ontzettend veel meegemaakt."

'Niet los van elkaar zien'

Dat alleen slavernij tenlaste wordt gelegd, vindt Dalal niet terecht. "Of het nu om vrouwen of mannen gaat, dit zijn mensen die er bewust voor hebben gekozen naar Syrië of Irak te gaan en een genocide te plegen op een onschuldig volk", zegt ze. "Iedereen heeft het gezien, hoe erg het voor ons is geweest. Duizenden mensen zijn vermoord. Meer dan 6.000 vrouwen en kinderen zijn meegenomen en vervolgens gebruikt als slaven. Meer dan een half miljoen mensen is op de vlucht."

"Er is geen juiste straf voor wat ze hebben gedaan. Deze mensen moeten niet berecht worden voor één onderdeel, maar voor de hele genocide. We moeten dingen niet los van elkaar zien", merkt Dalal tot slot op.