Volgens de geschiedenisboekjes werden er de afgelopen halve eeuw ruim 23.000 concerten gehouden. Van Adele tot de Rolling Stones, van Herman Brood tot de Zangeres zonder Naam. Komend weekend viert de Amsterdamse poptempel Paradiso zijn vijftigjarige jubileum.
Het ‘kosmisch ontspanningscentrum’ voor hippies groeide uit tot een professionele concertzaal. Vorig jaar trokken 1200 concerten ruim 600.000 bezoekers. Paradiso is een iconische plek, maar ook een lastige zaal. Muzikanten moeten het publiek veroveren en Paradiso staat bekend als lawaaiige zaal. Een terugblik met vier muziekliefhebbers die beroepsmatig bijzondere verhalen over Paradiso koesteren.
Sensationeel gevoel van saamhorigheid
Popjournaliste Hester Carvalho schreef het boek Paradiso in 50 legendarische concerten. Ze komt al veertig jaar in de Amsterdamse popzaal. Als achtjarige ging ze naar de kinderwoensdagmiddagen. Haar middelbare schooltijd bracht ze door in het Barlaeus Gymnasium dat tegenover Paradiso ligt.
"Ik kan me nog herinneren dat ik vanuit het natuurkundelokaal Herman Brood en Nina Hagen Paradiso in zag gaan via een zijdeur. Het bleken opnamen te zijn voor de film Cha Cha’’, zegt ze. "’s Avonds mochten we als figuranten bij het optreden van Brood zijn. Maar ik heb alleen het voorprogramma gezien. Ik moest op tijd thuis zijn."
Tijdens haar eerste concert op haar veertiende in het popcentrum sprong het popvirus over en wist ze dat ze popjournalist wilde worden. "Voor mij is het nog steeds de locatie om muziek te horen. Ik sta het liefste vooraan, links voor het podium. Dan staat er achter je een bak aan mensen. Als je dan opgaat in de muziek ontstaat een sensationeel gevoel van saamhorigheid. Gezamenlijk ervaar je live muziek. Dat is voor mij de essentie.’’
Topavond met Amy Winehouse
De meest dierbare foto uit het oeuvre van fotograaf Andreas Terlaak is van Amy Winehouse tijdens haar optreden in Paradiso in 2007. Hij won er een Zilveren Camera mee in de categorie kunst en cultuur. "De foto heeft mij op kaart gezet als fotograaf. Ik heb haar op een elegante en mooie manier gefotografeerd, het licht valt mooi tussen haar benen. Het is een heel klassiek beeld van een mooie dame. Het staat haaks op het beeld van de verslaafde Amy."
Het is ook een van weinige concerten die hij meebeleefde als muziekliefhebber. Als hij aan het werk is gaan optredens vaak aan hem voorbij. Dan is hij gefocust op pakkend beeld. "Ze was goed bij stem en maakte weinig fouten. Ik heb ook concerten van haar mee gemaakt waar ze vals zong. Het was een topavond in Paradiso."
"Bij heel veel concerten moet je op afstand staan en mag je alleen fotograferen tijdens de eerste drie nummers. In Paradiso kan ik soms dicht bij het podium staan: dan kun je veel meer je eigen stijl leggen in een foto".
Perfectionist Prince trapt lol
Prince gaf in 1995 twee aftershows in Paradiso, en vooral de tweede is legendarisch. Prince zocht vaker na een optreden in een grote zaal of een stadion een kleiner podium op om er tot diep in de nacht te spelen. Voor dat tweede optreden stond Princefan Klaas Leegwater 23 jaar geleden urenlang in de rij. "Prince was al drie kwartier aan het spelen toen ik eindelijk naar binnen mocht. Ik moest wel entree betalen aan de beveiligers. Binnen was het druk en warm, maar ik baande me een weg naar het podium om hem van dichtbij aan het werk te zien. Ik was doodmoe, maar voelde de vibe."
"Het kolkte. Hij had een geweldige blazerssectie. Er werd gejamd en lol gemaakt. Normaal is Prince een muzikant die iedereen in het gareel houdt: een optreden is van a tot z georkestreerd,. Hier zag ik een heel ander soort Prince."
Behalve Princefan is Leegwaterlang uitgever geweest van een muziekblad. "Van alle popzalen van Nederland is Paradiso de meest spannende. Het clubcircuit is erg veranderd, met nieuwe zalen zoals 013 en Tivoli Vredenburg, maar Paradiso heeft zijn uitstraling behouden. Akoestisch is het soms lastig. Als er meerdere concerten zijn, in de boven en beneden zaal, dan heb je er als bezoeker soms last van."
Paradisopubliek wil veroverd worden
Rond de jaren tachtig waren er in Paradiso ook kunstenaarsfeesten. Zo was er een terroristencongres met wachttorens vol prikkeldraad en kilo’s olifantenpoep. "Dat zou in de huidige tijdsgeest niet meer kunnen", zegt conservator Annemarie de Wildt. Zij verdiepte zich voor de tentoonstelling 50 jaar Paradiso in Museum Amsterdam in de roemruchte geschiedenis van de poptempel.
"In de beginjaren was het een jongerencentrum met rare dansgroepjes en een wedstrijd ver plassen. Er waren ook avonden dat iedereen zijn kleren uittrok. Het begin was hippieachtig met veel jointjes en een huisdealer."
Midden jaren 70 was Paradiso bijna failliet vertelt ze. "Punk heeft Paradiso gered. Vanaf de jaren tachtig is er ruimte voor alle subculturen: rock, reggae, house en clubavonden. Het is veranderd in een professioneel geleid poppodium met grote namen maar ook nieuw talent."
"Het publiek doet altijd mee. Dat is een constante in de geschiedenis van Paradiso. Voor popmuzikanten is het een iconische plek. Het publiek staat dichtbij het podium. Daardoor heb je als muzikant veel contact met de toeschouwers. Je moet de zaal wel veroveren. Dat maakt het ook een moeilijke plek. Het publiek kan er lastig zijn en is er ook altijd lawaaiig."
Luister hier de playlist van artiesten die in de top 50 van beste concerten staan:
Bekijk hieronder een kleine greep uit de legendarische optredens in poptempel Paradiso:
The Rolling Stones (1995)
Nirvana (1991)
Blondie (1977)
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.