Vijf vragen over toezicht op veroordeelde pedofielen

Grote commotie in Leiden nu blijkt dat de veroordeelde pedofiel Benno L. er woont. L. betrok kort geleden een seniorenflat in de stad. Zondag was zijn buurt het strijdtoneel van een woedende mensenmassa. Zij eisen zijn vertrek. 

De veroordeelde zwemleraar is sinds afgelopen jaar op vrije voeten. L. werd in 2010 veroordeeld tot 6 jaar cel voor seksueel misbruik met gehandicapte kinderen. L. kreeg geen TBS omdat de kans op herhaling door deskundigen als klein wordt beschouwd. Na tweederde van zijn gevangenisstraf werd hij voorwaardelijk vrijgelaten. Maar hoe gaat dat toezicht op veroordeelden als Benno L nu eigenlijk in zijn werk?

Hoe wordt toezicht gehouden op L.?

Benno L. draagt een enkelband. Op die manier kunnen justitie en reclassering zien of L. zich houdt aan voorwaarden van zijn vrijlating. Zo mag L. geen contact zoeken met zijn slachtoffers en is het hem verboden in de tien gemeenten te komen waar zij wonen. Dit zijn onder andere Den Bosch, Vught en Tilburg.

Reclassering Nederland kent twee soorten enkelbanden. Een soort werkt op basis van een gebiedsgebod en controleert of de veroordeelde binnen een aangewezen gebied blijft. L. heeft een enkelband met GPS. Dit type checkt of hij niet in gebieden komt waar hij een verbod voor heeft. Houdt L. zich niet aan de afspraken, dan moet hij alsnog de gevangenis in.

Ook moet hij zich meerdere keren per week verplicht melden bij reclassering. Hij moet zich laten behandelen en krijgt therapie. L. werd in oktober 2013 aangehouden, nadat hij de voorwaarden van zijn voorwaardelijke vrijlating had geschonden.

Hoe lang duurt toezicht?

Op het moment kan toezicht op (zeden-) delinquenten maximaal negen jaar duren. Maar daar komt per 1 januari 2015 verandering in. Naar verwachting zal de Tweede Kamer dit jaar nog stemmen om toezicht op te rekken naar levenslang. Per individu zal door een rechter gekeken worden of het toezicht verlengd moet worden. Behalve levenslang toezicht, voorziet deze wet ook in een verhuisplicht. Bijvoorbeeld wanneer een veroordeelde anders weer bij zijn slachtoffers in de buurt zal komen te wonen.

Hoe weet ik of er een zedendelinquent als Benno L. in mijn buurt woont?

Het is in Nederland niet verplicht om te vertellen of zich een zedendelinquent vestigt in de stad of buurt. Henri Lenferink, de burgemeester van Leiden, heeft de buurt waar Benno L. nu woont weloverwogen niet geïnformeerd. De burgemeester wilde ‘in alle rust ervaring opdoen en kijken hoe de situatie verloopt.’ Na de publicatie in de NRC heeft Lenferink alsnog besloten de mensen te informeren. Reclassering Nederland is sinds een week op de hoogte van de komst van L.

In de VS en Engeland moeten veroordeelde zedendelinquenten zich verplicht laten registreren in de gemeente waar zij gaan wonen. Instanties en burgers worden geïnformeerd als een zedendelinquent vrijkomt. Volgens het WODC – het onderzoekscentrum van het ministerie van Veiligheid en Justitie – heeft een registratieplicht geen effect op recidive of het voorkomen van een terugval. Het informeren van publiek zorgt vooral voor sociale uitsluiting van de delinquent, stelt het WODC. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie zal er geen registratieplicht komen in ons land.

Kun je veroordeelde (zeden-) delinquenten weigeren uit een woonplaats?

Burgemeester Lenferink van Leiden stelt dat het vinden van een woon- en verblijfplaats voor ‘deze categorie delinquenten’ niet eenvoudig is. Hij noemt het maatschappelijk klimaat uitermate lastig. ‘Wanneer alle burgemeesters nee zouden zeggen, zouden we met een onoplosbaar probleem zitten. Dat vind ik niet acceptabel. Daarom ben ik van mening dat alle gemeenten in Nederland een bijdrage moeten leveren aan de oplossing van dit vraagstuk,’ zegt Lenferink in een reactie.

Het Genootschap van Burgemeesters vindt dat gemeenten een veroordeelde moeten kunnen weigeren uit de buurt van slachtoffers. Reclassering Nederland ziet dit niet zitten. Dit is geen maatregel die je generiek moet opleggen, stelt Sjef van Gennip van Reclassering Nederland in een interview met EenVandaag. Beluister het fragment hieronder terug. 

De laatste tijd zijn er meer zaken rond de terugkeer van zedendelinquenten. In 2013 deed de burgemeester van Veenendaal Wouter Kolff bij de rechter meerdere pogingen om pedo’s te weren. De burgemeester haalde in beide zaken bakzeil.

Waar moeten de Benno’s L. van de wereld dan wonen?

Commotie over pedofielen is niet nieuw. Martijn Uittenboogaard – nooit veroordeeld - van pedofielenvereniging Martijn werd afgelopen najaar verschillende malen belaagd in Deventer en werd in 2011 in zijn woonplaats Hengelo ook geconfronteerd met een woedende volksmenigte. 

Om veroordeelde pedofielen te huisvesten ziet de advocaat van L. wel iets in een aanwijzingscommissie die een gemeente aanwijst. Een initiatief waar Sjef van Gennip van Reclassering Nederland ambivalent over is. 'Om een dialoog op gang te brengen zou het goed zijn. Maar niet om een veroordeelde door de strot te drukken.'

Van Gennip van Reclassering Nederland hoopt dat de burgemeester van Leiden zijn rug recht blijft houden. Voor nu en de toekomst moeten burgemeesters willen en kunnen uitleggen waarom ook zedendelinquenten weer terugkeren in de samenleving. Door het gesprek aan te gaan, hoopt Van Gennip dat de woede luwt. Beluister de fragmenten hieronder terug.