Op 18 maart gaan we naar de stembus voor de Provinciale Statenverkiezingen. Waar gaat het precies om? En hoe belangrijk zijn deze verkiezingen? Vijf vragen.
Waarvoor stemmen we?
Nederland kiest op woensdag 18 maart de leden van de Provinciale Staten, de hoogste volksvertegenwoordiging in de provincie. Deze verkiezingen vinden iedere vier jaar plaats. Per provincie brengen stemgerechtigde inwoners hun stem uit.
De Provinciale Statenverkiezingen zijn van invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer. Gekozen leden van de Provinciale Staten kiezen op hun beurt weer de leden van de Eerste Kamer: zogenoemde getrapte verkiezingen. De Eerste Kamer Verkiezingen zijn op 26 mei.
Wat staat er op het spel deze verkiezingen?
Heel veel, zelfs landelijke kopstukken gaan zich ermee gaan bemoeien. Volgens politiek commentator Kees Boonman begint het erop te lijken dat we het over Eerste Kamerverkiezingen hebben.
Dat heeft te maken met de huidige zetelverdeling in de senaat. Kabinet Rutte II heeft al vanaf het aantreden geen meerderheid in de Eerste Kamer. VVD en PvdA hebben samen 30 van de 75 zetels. Niet genoeg om wetgeving ook door de Eerste Kamer te krijgen. Daarom heeft de coalitie samenwerking gezocht met oppositiepartijen. D66, ChristenUnie en SGP steunen het kabinet op onderdelen. Samen hebben ze zo 38 zetels, net genoeg voor een meerderheid.
Rutte heeft al aangekondigd campagne te gaan voeren om zoveel mogelijk steun te verwerven in de Eerste Kamer. Nieuwe verhoudingen daar betekenen ook nieuwe verhoudingen voor het kabinet. Als de coalitie opnieuw geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer, moet het weer op zoek naar steun. En hoe minder zetels het kabinet heeft, hoe meer steun(zetels) het moet zoeken en hoe lastiger regeren wordt.
-Bekijk hier de volledige zetelverdeling in de Eerste Kamer
Hoe zit het met lokale partijen?
Ook die doen mee aan de Provinciale Verkiezingen en hebben zich georganiseerd. 150 lokale partijen hebben zich gebundeld in provinciale bewegingen, blijkt uit onderzoek van NRC. Dat is één op de zes. De lokale partijen hopen zo ook in de provincies invloed te krijgen.
Maar ook richten ze hun vizier op de Eerste Kamer. Daar heeft de Onafhankelijke Senaatsfractie, een partij die onafhankelijke en provinciale partijen vertegenwoordigt, nu al één zetel. Een aantal van de nieuwe provinciale partijen is aspirant-lid van de OSF.
Hoe hoog is de opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen?
Deze ligt een stuk lager dan bij de Tweede Kamerverkiezingen. In 2011 ging 56,0 procent van de stemgerechtigde kiezers naar de stembus voor de Provinciale Statenverkiezingen. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen (2012) lag de opkomst op 74,6 procent.
De opkomst in 2011 was wel hoger dan eerder, in 2007 lag deze op 46,4 procent. Ook in 2011 speelde de Eerste Kamer een grote rol. Kabinet Rutte I probeerde ook toen een meerderheid te behalen.
Hoe werken de Provinciale Staten?
De provincie wordt bestuurd door het college van Gedeputeerde Staten. Aan het hoofd daarvan staat de commissaris van de Koningin, de leden worden gedeputeerden genoemd. Er zijn minimaal drie en maximaal zeven gedeputeerden per provincie.
Het college wordt gecontroleerd door de Provinciale Staten. Het aantal leden hiervan verschilt, afhankelijk van het aantal inwoners van de provincie; van minimaal 39 t/m 55 Statenleden.
Provincies beslissen over ruimtelijke ordening: ze bepalen waar wegen, spoorwegen, woon- en industriegebieden, recreatie- en natuurgebieden en agrarische gebieden komen.
Verder zijn provincies onder andere verantwoordelijk voor aanleg van provinciale wegen, fietspaden en bruggen. Ze controleren verder de gemeentes en waterschappen, gaan over natuurbeleid, beschikbaarheid van ambulances, sportgelegenheden, monumenten en ze houden toezicht op milieuwetten.
Inkomsten van de provincies komen van het Rijk.