Vertrouwen in de politiek neemt langzaam toe in aanloop naar de verkiezingen

Voor het eerst in 2 jaar tijd neemt het vertrouwen in de landelijke politiek weer toe. De nieuwe lichting lijsttrekkers en partijen stemt kiezers hoopvol: "Ik heb meer vertrouwen in de nieuwe generatie dan de oude."

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 35.000 leden van het Opiniepanel. Nu bij veel partijen de oude garde heeft plaatsgemaakt voor een nieuwe lichting politici, zien kiezers de toekomst weer iets positiever tegemoet. Al houden ze een slag om de arm: "Het ziet er rooskleurig uit. Toch is het wachten wat er straks daadwerkelijk gaat gebeuren", zegt een panellid.

Optimisme toegenomen

Met nog een kleine week tot de Tweede Kamerverkiezingen is het politieke vertrouwen onder burgers iets toegenomen. Waar in de afgelopen 2 jaar nog ongeveer een kwart redelijk tot veel vertrouwen had in de landelijke politiek, is dat nu een derde (33 procent).

Daarmee is het vertrouwen weer terug op het niveau van begin maart 2021. Ook kwamen de Tweede Kamerverkiezingen eraan.

Nieuwe lichting

Dat optimisme linken de panelleden vaak aan de nieuwe lichting lijsttrekkers en partijen die deze verkiezingen meedoen. Zo zijn de verwachtingen rondom Pieter Omtzigt en zijn Nieuw Sociaal Contract (NSC) hooggespannen.

Ook Dilan Yeşilgöz wordt door VVD-aanhangers als 'verfrissend' gezien. En op de linkerflank zien kiezers de fusie tussen PvdA en GroenLinks als een 'positieve ontwikkeling'.

Meer op de inhoud

Ook over het verloop van de verkiezingscampagne klinkt tevredenheid. In de debatten gaat het volgens kiezers weer meer over de inhoud, en minder op de persoon. "Ik merk dat politici elkaar langer uit laten praten, en dat er meer op elkaar wordt gereageerd", merkt een van de panelleden op.

Dat is een heel verschil met voorgaande verkiezingen, vinden de panelleden. Zij geven aan dat de huidige kandidaten met hun constructieve houding meer betrouwbaarheid uitstralen dan het demissionaire kabinet. Dat geeft hen de hoop dat er na 22 november echt een andere wind gaat waaien in Den Haag. "Iedereen, wie je ook spreekt, is ervan overtuigd dat het roer om moet."

Omtzigt te vaag

Toch zijn nog niet alle kiezers ervan overtuigd dat het de goede kant op gaat met de politiek. Twee derde (66 procent) heeft op dit moment weinig tot geen vertrouwen in de politiek. Zij vragen zich af hoeveel er écht zal veranderen als de VVD opnieuw de grootste wordt.

Ook het mogelijke alternatief, NSC, stelt sommigen teleur. Zij geven aan meer verwacht te hebben van het 'weinig vernieuwende' partijprogramma, en vinden dat Omtzigt te lang vaag blijft over belangrijke beslissingen.

'Compromis-coalitie'

Daarnaast wijzen kiezers op belangrijke dossiers als stikstof, klimaat en de woningbouw, waar volgens hen nog weinig vooruitgang geboekt is. Of die in een volgende regering wel aangepakt gaan worden, valt volgens een van de panelleden nog te bezien.

"De problemen worden door iedereen benoemd en erkend, maar de oplossingen lopen zó uiteen dat ik bang ben voor weer een tandeloze compromis-coalitie zonder daadkracht en zonder lange-termijn-visie."

Meeste vertrouwen onder kiezers van coalitiepartijen

De mate van vertrouwen verschilt sterk per kiezersgroep. Een uitsplitsing naar de politieke voorkeur wijst uit dat het vertrouwen het hoogst is onder de aanhang van partijen die in het vorige kabinet meeregeerden. D66, ChristenUnie, VVD en CDA scoren hier het hoogst.

Het meeste wantrouwen komt uit de achterbannen van onder meer PVV, FVD, BBB, SP en BIJ1, waarvan een ruime meerderheid weinig tot geen vertrouwen heeft in de landelijke politiek. Onder de FVD-stemmers geven zelfs 7 op 10 (70 procent) panelleden aan geen enkel vertrouwen te hebben.

Wantrouwen houdt kiezers weg bij het stemhokje

Voor sommigen is het vertrouwen in de politiek zo laag, dat het hen ervan weerhoudt om gebruik te maken van hun stemrecht. Onder de niet-stemmers in het panel geeft een ruime meerderheid (88 procent) aan dat hun wantrouwen in de politiek een belangrijke reden is om geen stem uit te brengen.

Zij geven aan dat hun wantrouwen in de overheid te maken heeft met een gebrek aan daadkracht. Eén van de niet-stemmers uit het panel geeft aan het zat te zijn te kiezen voor een programma dat na de verkiezingen wordt wegonderhandeld: "Ik ga pas weer stemmen als ik weet wat ik krijg: als we kunnen stemmen op voorbesproken regeerakkoorden op hoofdlijnen."