Verlies van een geliefde verwerken lastiger door corona, experts verwachten toename rouwstoornissen

Een begrafenis op anderhalve meter, zonder een hand op je schouder of een knuffel. Een dierbare verliezen is altijd zwaar, maar in coronatijd is rouwen voor veel mensen nog veel ingewikkelder. "De invloed van corona op het rouwproces is groot."

Normaal gesproken heeft ongeveer een op de tien mensen last van 'vastzittende' rouw. Maar volgens hoogleraar psychologie Geert Smid is dat percentage sinds de komst van corona flink gestegen.

Onverwachts en afstandelijk

Wie een rouwstoornis heeft, rouwt langer en ervaart de rouw heftiger dan de meeste mensen, vertelt Smid. Ook wordt het dagelijks functioneren sterker beïnvloed. Volgens de hoogleraar is het nu nog lastig te zeggen hoeveel meer mensen een rouwstoornis hebben vanwege corona. Dat kun je pas na een aantal jaar concluderen. "Maar de mate waarin corona het rouwproces verstoort is groot en dat zal niet zonder gevolgen zijn."

Smid deed onderzoek naar rouwen in coronatijd en daaruit blijkt dat vooral het onverwachte van het overlijden de rouwverwerking moeilijker maakt. "Het overvalt mensen, ze kunnen niet geloven dat het gebeurt", zegt hij. "Ook voelen nabestaanden op de beperkt toegankelijke uitvaarten, maar ook daarna, minder steun. Alleen al een hand op de schouder kan verschil maken. We weten dat stress afneemt door lichamelijk contact."

Kist in plastic

Dat je een naar gevoel kunt overhouden aan een uitvaart in coronatijd weet ook Danielle Eiromkuy. Zij verloor afgelopen januari haar 90-jarige opa Anis Eiromkuy aan corona. Zijn uitvaart had volgens haar groot en uitbundig moeten zijn, zoals gebruikelijk bij een Molukse uitvaart. Zonder corona waren er wel 300 mensen geweest, in plaats van tientallen. Daar is ze zeker van.

"Langs het pad in de kerk stonden plastic schermen en de kist was verpakt in plastic, vanwege besmettingsgevaar", vertelt Danielle. "We knikten naar elkaar tijdens de dienst en bij de kist namen we afscheid. En dat was het dan. En dat terwijl je wil napraten, herinneringen op wil halen met vrienden en familie. Hij was een echte familieman. Je wilt mensen bedanken dat ze zijn geweest, maar dat gaat niet."

Nauwelijks afscheid nemen

Op dit moment mogen er vijftig mensen aanwezig zijn bij een uitvaart. Bovenop de regels komt dat mensen vaak anders afscheid moeten nemen van een dierbare. Volgens hoogleraar Geert Smid speelt dat een grote rol.

"Niet alleen het verlies zelf, maar ook de omstandigheden waaronder dat gebeurt kunnen het rouwproces ontregelen. Tijdens de piek van de eerste coronagolf konden familieleden in ziekenhuizen nauwelijks afscheid nemen van hun naasten. Dat kan de acceptatie van het verlies belemmeren, waardoor de dood onwerkelijk blijft."

Afscheid via videobellen

Danielle Eiromkuy krijgt inmiddels professionele hulp om het verlies van haar opa te verwerken. Het lukte haar niet alleen. Als ze terugdenkt aan het afscheid wordt ze emotioneel. Haar opa had corona, dus er mochten amper mensen bij hem. "Ik wist dat hij daar eenzaam was, maar kon er niks aan doen. Ik voelde mij zo machteloos en daar ben ik nog steeds erg verdrietig om."

Het afscheid van haar opa vond plaats via videobellen. "Dat voelt heel afstandelijk. Hij heeft zijn hele leven voor mij en mijn familie gezorgd en toch moest hij alleen sterven. Ik had die warmte terug willen geven."

Gebruikelijke dagstructuur valt weg

Geert Smid begeleidt mensen met een rouwstoornis. Hij merkt dat de tijd waarin we leven het lastiger maakt te rouwen.

"De gebruikelijke dagstructuur is door corona weggevallen. Het zijn juist de dagelijkse dingen die mensen door een rouwperiode heen kunnen helpen. Denk aan sporten in een groep, werken op kantoor of een sociale activiteit. Corona verstoort het rouwproces."