Van 'we doen het samen' tot lijnrecht tegenover elkaar: dit doen steeds nieuwe maatregelen met ons

Vorig jaar maakten we mee hoe de lockdowns veel invloed hadden op ons leven. Nu lijkt het erop dat we, in elk geval in de avond, in een zelfde soort situatie belanden. "We hebben duidelijkheid nodig om de komende tijd door te komen."

"Sorry, maar mijn positieve instelling is inmiddels wel een beetje weg", zegt studente Rozemarijn Gierkink. Tijdens de lockdowns vorig jaar voelde ze zich erg eenzaam op haar studentenkamer.

'Het voelt lullig'

Rozemarijn begrijpt dat er strengere maatregelen als een avondlockdown nodig zijn met de alsmaar oplopende coronabesmettingen. "Maar tegelijkertijd voelt het enorm lullig als je gevaccineerd bent."

Normaal gesproken zijn het de feestdagen waar de studente naar uitkijkt vanaf november. Maar zich erop verheugen lukt niet, merkt ze, omdat ze niet weet of ze haar ouders aan de andere kant van het land tegen die tijd kan bezoeken. "Ik ben er inmiddels aan gewend geraakt dat dingen niet doorgaan."

Gezamenlijke vijand

De sombere houding van Rozemarijn is er eentje die breed gedeeld wordt in de samenleving, ziet gedragswetenschapper Inge Merkelbach aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De onderzoeker houdt zich sinds de start van de crisis bezig met ons gedrag tijdens corona. Niet verrassend; we staan er nu heel anders in dan aan het begin

"Tijdens de eerste lockdown in maart 2020 hadden we met z'n allen een duidelijk doel: onze gezamenlijke vijand verslaan, namelijk corona. Zodra dat gelukt is, gaan we verder als vanouds, was de gedachte."

Tegenover elkaar

Maar de vijand is nog lang niet verslagen en mensen staan meer dan ooit tegenover elkaar, zegt Merkelbach. Gevaccineerden tegenover ongevaccineerden. Voetbalsupporters die hun club niet kunnen toejuichen in het stadion, tegenover theaterbezoekers die nog wel naar een voorstelling mogen.

"Dat zorgt voor gevoelens van onrechtvaardigheid en onvrede, er is geen 'samen' meer. De moed erin houden wordt daardoor steeds lastiger."

Teleurstelling erkennen

Het is aan de overheid om die onvrede in de samenleving weg te nemen, zegt de gedragswetenschapper. "Belangrijk is dat het kabinet geen dingen belooft die ze niet kan waarmaken. Dan ontstaat er uiteindelijk alleen nog maar een grotere teleurstelling, zoals nu het geval is."

Merkelbach verwijst naar eerder dit jaar, toen het kabinet beloofde dat we bijna uit de crisis waren en dan weer alles mogelijk zou zijn.

Zo min mogelijk uitzonderingen

"De teleurstelling over de nieuwe maatregelen is niet weg te nemen, dus wat nu de volgende stap is voor het kabinet, is die teleurstelling erkennen en duidelijkheid geven over wat er moet gebeuren om hieruit te komen."

Want duidelijkheid hebben we nodig om de komende tijd door te komen, benadrukt Merkelbach. "En maatregelen met zo min mogelijk uitzonderingen, want die uitzonderingen zaaien verwarring en boosheid bij de mensen voor wie de uitzonderingen wel of juist niet gelden."

Kleinzoon nóg niet gezien

Iemand die net als vele anderen wel wat duidelijkheid kan gebruiken, is Femmie Holtkamp. Zij heeft het zwaar gehad tijdens de vorige lockdowns. Ze verloor haar man en zat alleen thuis. Haar zoon en schoondochter en kleinkind, die in Noorwegen wonen, kon ze vanwege de maatregelen niet opzoeken.

"Na 2,5 jaar zouden ze op 5 december hiernaartoe komen, maar de vraag is of dat nu nog doorgaat." De eerste ontmoeting met haar kleinzoon laat daardoor waarschijnlijk nog langer op zich wachten.

Winterslaap

Femmie zou het heel verdrietig vinden als ze weer alleen thuis komt te zitten. Ze wil haar hobby's en vriendinnen niet wéér missen. Gelukkig bestaan er online mogelijkheden en daar houdt ze zich dan maar aan vast. "Dan gaan we maar weer thuis bezig met de hobby's en de telefoon."

Toch vreest ze wel voor de nieuwe maatregelen, al helemaal met oog op de feestdagen. "Het wordt weer een koude en eenzame kerst, denk ik. Kon ik maar in winterslaap, dan werd ik pas wakker als de zon weer schijnt en het opgelost is."

Handelingsperspectief

"We hebben een handelingsperspectief nodig nu we de komende tijd 's avonds binnen zullen zitten", zegt gedragswetenschapper Merkelbach. Gelukkig kan je dat ook deels zelf creëren. "Bedenk wat je nog wél kunt doen en formuleer daar concrete doelen bij, zoals 'elke dinsdag- en donderdagavond doe ik een half uur fitnessoefeningen'.

Wat daarnaast al even belangrijk is, is sociaal contact behouden, al is het maar een appje per dag. En tot slot: ga dagelijks naar buiten. "Houd normaal wat je normaal kunt houden."

Toekomst

Hoe de pandemie zich verder zal ontwikkelen is nog niet duidelijk, maar dat we er de komende tijd nog niet vanaf zijn is zeker. Misschien gebeurt dat wel nooit en zullen bepaalde maatregelen elk jaar terugkomen om ervoor te zorgen dat zo min mogelijk mensen in het ziekenhuis belanden.

"Gelukkig leren mensen zich na verloop van tijd aan te passen, maar ook daar is duidelijkheid weer een belangrijke voorwaarde. Dus dat er regels komen als: 'Wanneer de ic's voor een bepaald percentage bezet zijn, volgen deze maatregelen'. Dan wennen we eraan na verloop van tijd en wordt het uiteindelijk routine."