Van overdreven en te correct tot een stuk inclusiever: mensen verdeeld over genderneutraal taalgebruik

Mensen aanspreken met 'Beste reizigers', 'bewoners' of 'leden', in plaats van 'beste meneer' of 'mevrouw'. Er wordt verdeeld gedacht over genderneutraal taalgebruik door bedrijven en organisaties.

Dat blijkt uit onderzoek onder het EenVandaag Opiniepanel in aanloop naar Pride Amsterdam, die morgen begint. Vier op de tien deelnemers (38 procent) vinden het een goede zaak en een even grote groep (39 procent) is geen voorstander. De rest (23 procent) weet niet wat ze ervan vinden. Aan het onderzoek deden ook 3.800 leden van de LHBTIQ+-gemeenschap mee. Van hen is de grootste groep (62 procent) wel positief over het gebruik van genderneutrale woorden.

'Partner' in plaats van vriend(in)

Bij genderneutraal taalgebruik wordt er geen onderscheid gemaakt tussen geslacht, gender of sekse. Zo kun je in een vacaturetekst kiezen voor 'leraar' in plaats van 'juf/meester' of je vraagt iemand naar hun 'partner' in plaats van 'vriend/vriendin'.

Ook gaat het om aanspreekvormen als 'geachte ouders' of om voornaamwoorden. Voor mensen die zich niet als man of vrouw identificeren is er in de Nederlandse taal een genderneutraal persoonlijk voornaamwoord. 'Hij/hem/zijn' en 'zij/haar/haar' worden dan 'die/hen/hun'.

Herkennen in taal

Voorstanders van genderneutraal taalgebruik in het onderzoek vinden het belangrijk dat iedereen zich herkent in onze taal. Ook zeggen sommigen dat het voor meer gelijkheid kan zorgen tussen mensen, omdat bepaalde rolpatronen of stereotypering worden vermeden.

"Het is een stuk inclusiever en maakt mensen ook bewuster dat onze maatschappij divers is", schrijft iemand. En een ander: "Ik vind het zelf onnodig dat we woorden hebben als 'directeur' en directrice'. Daarmee maak je op taalkundig niveau al onderscheid tussen mannen en vrouwen, terwijl dat niet zou moeten bestaan."

'Doorgeslagen correctheid'

Deelnemers die negatief staan tegenover genderneutraal taalgebruik, noemen daar verschillende redenen voor. Bij een deel stuit het op weerstand omdat ze de correctheid 'doorgeslagen' vinden: "Ik vind het overdreven", zegt iemand. "Het lijkt wel alsof je er niet meer voor uit mag komen dat je man of vrouw bent."

Daarnaast zijn er mensen die het niet nodig vinden om onze taal aan te passen voor een kleine minderheid van de bevolking.

'Hen voelt onnatuurlijk'

Ook zegt een deel dat het in onze taal niet altijd mogelijk is om genderneutrale woorden te kiezen of ze vinden het gebruik van genderneutrale voornaamwoorden verwarrend: "'Die' en 'hen' gebruiken voor iemand voelt onnatuurlijk. 'Hen' is toch meervoud?"

Vier op de tien deelnemers (42 procent) geven aan het lastig te vinden om 'die/hun/hen' te gebruiken als iemand daarom vraagt. Een even grote groep (42 procent) vindt het juist geen probleem. "Als iemand dat wil, vind ik het een kleine moeite om te doen. Ik vind het belangrijk dat iedereen zich geaccepteerd voelt en taal kan daarbij helpen", zegt een deelnemer.

Klanten zijn ook divers

De voorzitter van Transgender Netwerk Nederland, Brand Berghouwer, juicht het toe dat steeds meer bedrijven en organisaties genderneutrale taal gebruiken.

"Ik vind dat je dat als bedrijf eigenlijk verplicht bent aan al jouw klanten, want die zijn heel erg divers. Daarnaast stuurt onze overheid er op aan dat bedrijven en organisaties geen geslacht meer registreren als dat niet strikt nodig is. Dat geeft een hele mooie kans om, in plaats van te vragen: 'Ben je een man of een vrouw?', te vragen: 'Hoe wilt u aangesproken worden?'"

Beige

Dat niet iedereen enthousiast is over genderneutraal taalgebruik heeft volgens Berghouwer vaak te maken met een misverstand. "Ik denk dat heel veel mensen die daartegen zijn denken dat ze neutraal moeten zijn. Een beetje beige, een beetje niksig."

"Wat ik vaak hoor van mensen die hetero zijn, en die het allemaal maar een beetje onzin vinden, dat zij heel vaak het idee hebben dat zij dan geen man of vrouw meer mogen zijn. Maar uiteindelijk gaat het er natuurlijk om dat, als je groepen aanspreekt, dat je dat inclusief doet. Maar op het moment dat je 1-op1 met een conducteur of een ambtenaar spreekt, dan is het redelijk normaal dat je dat met 'mevrouw', 'meneer' of enige andere keuze doet."

Weten dat die/hen er is

De genderneutrale aanspreekvorm 'die/hen/hun' is nog niet ingeburgerd en veel mensen vinden het ingewikkeld om te onthouden. Berghouwer heeft daar wel begrip voor, maar probeert mensen daar wel vertrouwd mee te maken, onder andere met zijn email-handtekening.

"Achter mijn naam staan mijn voornaamwoorden, dus hoe je naar mij kunt verwijzen. Daar staat 'hij/hem' of 'die/hen', dus je mag kiezen bij mij. Ik voel me zelf voornamelijk man, maar ik vind het belangrijk dat mensen deze voornaamwoorden met enige regelmaat ook zien, voor de bewustwording."