Uitkering Johan werd onterecht afgewezen en hij is niet de enige: 'Ik moest eten scoren op straat'

Advocaten slaan alarm omdat zij merken dat veel uitkeringsaanvragen onterecht niet worden toegekend door de gemeente. Johan werd daar de dupe van. "Ik heb twee maanden zonder inkomsten moeten leven."

Sinds een aantal jaar woont de 59-jarige Johan van Ansem in een aanleunwoning in Tilburg. Daarvoor was hij dakloos. Hij weet als geen ander hoe groot de impact is als je uitkering wordt afgekeurd. "Ik heb toen eten op straat moeten scoren", vertelt hij.

Ongeldige uitdraai

"Toen ik de aanvraag deed, kreeg ik terug dat er bewijsstukken misten. Ik moest een uitdraai geven van de bankgegevens. Toen ik dat deed, kreeg ik terug dat de uitdraai van de bankgegevens ongeldig was, terwijl ik deze van de bank zelf heb ontvangen."

Van Ansem besloot het er niet bij te laten en vocht het aan, maar beseft zich ook dat er veel mensen zijn die zo'n afwijzing niet aanvechten en het laten gaan. "Ik heb geluk dat ik zo'n doorzetter ben, anders zou je al lang de handdoek in de ring gooien."

Toch gegrond

Uiteindelijk zocht Van Ansem contact met advocaat Anna van Tol-Macharoblishvili. Zij vertelt dat de aanvraag van de uitkering nu alsnog gegrond is verklaard.

"Gek genoeg is de aanvraag goedgekeurd met dezelfde documenten waarbij eerder de aanvraag werd afgekeurd. Maar mijn cliënt heeft wel twee maanden zonder inkomen gezeten en leeft met de angst boven zijn hoofd dat hij het terug moet betalen."

Advocaten in Tilburg slaan alarm

Samen met van Ansem zijn er nog 22 zaken van advocaat Van Tol geweest over het onterecht stopzetten of afkeuren van een uitkering. Voor Van Tol een reden om samen met haar collega's in Tilburg alarm te slaan. Ze schreef een brief aan de gemeente.

"Ik zie het zo vaak gebeuren. Alle zaken die ik hierover heb aangevochten, heb ik uiteindelijk gewonnen. Dat is voor mij als advocaat natuurlijk fijn, maar het zegt wel iets: ze worden dus allemaal onterecht afgewezen. Dit is maar een topje van de ijsberg, want niet iedereen zoekt een advocaat op."

Menselijke maat

"Het zijn mensen die niks fout hebben gedaan. Vanaf de buitenkant lijkt het alsof de gemeente Tilburg er alles aan doet om het aanvragen van een uitkering zo makkelijk mogelijk te make, maar in de praktijk merken wij daar heel weinig van", zegt de advocaat.

"Er is geen gesprek, geen waarschuwing, maar meteen een afwijzing of intrekking van de uitkering. Er is veel wantrouwen naar de burger. Wanneer gaan we met een menselijke maat meten?"

'Drempel om een uitkering aan te vragen verhoogd'

Het verhaal speelt zich volgens advocaat Reinier Feiner lang niet alleen in Tilburg af. Als voorzitter van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) ziet hij al jaren dat zich problemen voordoen. "Het is de manier waarop er met de burger om wordt gegaan."

"Het is erg vergelijkbaar met de toeslagenaffaire. De eerste aanvraag voor een uitkering wordt vaak afgekeurd. De drempel om een uitkering aan te vragen verhoog je zodanig dat mensen er vaak vanaf zien. De gemeente bespaart kosten, maar deze mensen komen in de schulden en de maatschappelijke kosten zijn hoog."

'Wetswijziging nodig'

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten zegt de problematiek ook te zien. "We gaan nu vooral uit van controles en wantrouwen. De Participatiewet vraagt aan gemeenten veel verantwoording. Dat terwijl wij liever vanuit vertrouwen en maatwerk willen werken en minder vanuit bureaucratie. Als je dit wil veranderen, vraagt dat om wetswijzigingen."

"Daarbij komt ook dat er de laatste jaren veel bezuinigingen zijn geweest; wij staan onder druk door een tekort aan financiële middelen", zegt Peter Heijkoop, voorzitter VNG-commissie participatie, schuldverlening en integratie.

Omslag in denken

Het valt Heijkoop op dat verhalen zoals het verhaal van Johan steeds meer aan het licht komen sinds de toeslagenaffaire. "Daar moeten we van leren. Wij moeten vanuit de gemeente ook echt een omslag maken in ons denken."

Een woordvoerder van de gemeente in Tilburg laat weten te zijn overvallen door de brief van het advocatencollectief. "Wij kunnen niet inhoudelijk reageren, maar we willen graag ingaan op de uitnodiging om hierover in gesprek te gaan."