Terugkeren naar Syrië veilig? 'Het is er nu nog erger dan in 2011'

Nu de oorlog in Syrië ten einde lijkt te lopen, rijst de vraag of het land veilig genoeg is voor vluchtelingen om naar terug te keren. Volgens arabist Leo Kwarten is hier absoluut geen sprake van: "De repressie is alleen nog maar erger dan in 2011."

Syrië is nog lang niet veilig genoeg om naar terug te keren. Dit zeggen alle vluchtelingen die meededen aan een onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel onder ruim 800 Syriërs. Ze vertellen dat ze hun levens bij terugkeer niet zeker zouden zijn, met name omdat het regime van Assad nog altijd aan de macht is. Arabist Leo Kwarten geeft inzicht in de huidige situatie in het land dat 70.000 Syriërs hebben ingeruild voor Nederland.

Steden zijn totaal verwoest

Als Syriërs nu zouden terugkeren, komen ze in een land terecht dat voor hen onherkenbaar is, zegt Kwarten: "Er zijn steden zoals Homs die compleet zijn verwoest. Ook de buitenwijken van Damascus zijn verwoest. Miljoenen mensen zijn hun huis kwijtgeraakt en van wederopbouw is nog zeker geen sprake."

Volgens Kwarten is het ook nog eens te voorbarig om het einde van de oorlog te verklaren. "Het land is nog steeds in oorlog. Veel delen van Syrië zijn in handen van milities die eigen regels kennen en die geen verantwoording schuldig zijn aan wie dan ook. Het is heel onveilig."

'Nog minder veilig dan in 2011'

Het land is volgens Kwarten bovendien nog onveiliger dan aan het begin van het conflict. In 2011 veranderde een opstand van Syrische burgers tegen het regime van Assad snel in een bloedige oorlog met honderdduizenden doden en miljoenen vluchtelingen tot gevolg. In Nederland alleen hebben inmiddels zo'n 70.000 Syriërs asiel aangevraagd.

Uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel onder Syriërs blijkt dat het regime van Assad het grootste obstakel vormt voor hun eventuele terugkeer. "Het is nog steeds dezelfde Assad die er was in 2011", zegt Leo Kwarten. "De politiestaat die Syrische vluchtelingen hebben achtergelaten is niet weg. Het grote verschil is dat de repressie van het regime nu nog erger is dan in 2011."

Nieuwe toekomst in Nederland

Syrische vluchtelingen in Nederland zijn niet van plan terug te keren. Leo Kwarten verwacht ook niet dat dit zal gebeuren. "Heel veel mensen hebben een barbaarse tocht moeten ondernemen in wankele bootjes over zee. Nu ze hier zijn zullen ze dat niet snel inruilen voor de politiestaat van Assad die echt niet milder zal zijn dan in 2011. De omstandigheden zijn daar zo slecht dat ze liever hier een nieuwe toekomst bouwen."

Daarnaast zegt Kwarten dat er een reëel gevaar is dat Syriërs die terug gaan een groot risico lopen. "Mensen zijn heel erg bang om terug te gaan. De ogen van Assad zijn overal. Veiligheidsdiensten zullen willen weten waarom je naar het buitenland bent gegaan en in het ergste geval word je opgepakt."