Radio-uitzending EenVandaag 10-09-2018

Suriname werkt aan de vervanging van Nederlandse lesmethoden in het onderwijs. In de schoolboeken staan te veel plaatjes van witte kinderen en de tekstvoorbeelden zijn vooral gericht op het westen. Dat meldt het dagblad Trouw. De Surinamers willen nu eigen lesmateriaal.

Schoolboeken in Suriname waren al eerder onderwerp van kritiek. Een van de bekendste criticasters van weleer is de anti-koloniale schrijver Anton de Kom, die in 1945 overleed. Schrijfster Karin Amatmoekrim publiceerde een roman over hem, ze is zelf ook van Surinaamse afkomst.

Anton de Kom

"Anton de Kom was de belangrijkste schrijver die Suriname heeft gekend. Hij was de eerste die de Surinaamse geschiedenis vanuit ons eigen perspectief vertelde", aldus Amatmoekrim. "Zijn boek ’Wij slaven van Suriname’ beschrijft voor het eerst Surinaamse helden, in plaats van witte zeehelden en de bevolking die zich tegen die helden verzetten." 

In Nederland werd Anton de Kom als staatsgevaarlijk beschouwd omdat hij zich tegen het kolonialisme uitsprak. In de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich aan bij het verzet, hij stierf in een Duits concentratiekamp. "Hij heeft dus zijn leven gegeven voor Nederland", zegt Amatmoekrim. "Als je in het onderwijs kinderen van kleins af aan meegeeft dat de helden witte Nederlanders zijn, en dat onder Surinamers geen helden voorkwamen, dan kweek je een minderwaardigheidscomplex aan. De geschiedenis moet compleet doorverteld worden, vond De Kom."

Knechting van een volk

Amatmoekrim schetst dat volgens De Kom geschiedschrijving die gedomineerd wordt door Europeanen leidt tot knechting van een volk. "Hij vond dat je ook moest kijken naar wat je eigen volk voortgebracht heeft, als het gaat om grote schrijvers, denkers,  uitvinders en kunstenaars. Onder Surinamers vond zijn boodschap weerklank. Hij wees ook arbeiders op hun rechten, duizenden mensen vereerden hem als held."

Na de Onafhankelijkheid van 1975 kwamen er initiatieven om de Afrikaans-Hindoestaans-Javaanse cultuur van Suriname te benadrukken. Dat schoolboeken nu nog steeds te eurocentrisch zijn, komt omdat het om ontwikkelingen gaat die tijd nodig hebben, stelt Amatmoekrim. "En het gaat ook over geld. Veel lesboeken worden geïmporteerd uit Nederland. Als je geen geld hebt om je eigen schoolboeken uit te geven, blijf je afhankelijk van de manier van kijken uit het westen."

Zelf bepalen

De enige oplossing is dat Surinamers zelf gaan bepalen wat er in hun lesboeken komt, zegt Amatmoekrim. "De dekolonisatie van 1975 is op de schaal van de wereldgeschiedenis nog niet zo lang geleden. Grote veranderingen gaan traag. We moeten dus geduld hebben, maar ook blijven trekken aan dit onderwerp."