School is de grootste veroorzaker van stress, dat blijkt uit een groot onderzoek van Unicef naar het welzijn van kinderen. De 17-jarige Jacob Hartog weet er alles van.
"Om verder te komen in mijn carrière moet ik bepaalde cijfers halen. Dat zorgt voor veel druk en stress op school." Jacob was betrokken bij het 2 jaar durende onderzoek dat in opdracht van Unicef werd uitgevoerd door de Universiteit Utrecht, het Trimbos-instituut en Stichting Alexander. "Ik raak er soms een beetje overspannen van."
Veel jongeren met stress
Jacob is niet de enige jongere met stress: "We hebben vragen gesteld aan duizenden jongeren in Nederland", vertelt onderzoeker Marloes Kleinjan. Het is voor het eerst dat op deze manier de prestatiedruk en stress is gemeten onder scholieren. En dat levert bijzondere inzichten op.
Het leven van jongeren is door de jaren heen veranderd. Dat ziet ook Jacobs vader, Philip-Jan. "Jongeren zijn veel drukker dan in de tijd dat ik jong was. Jacob sport op een hoog niveau en komt vaak pas om half 9 thuis. Dan moet 'ie aan zijn huiswerk en voor je het weet is het alweer middernacht."
Grotere rol van vaders nodig
Eén van de factoren die kan zorgen voor minder stress onder jongeren, blijkt een betrokken vader te zijn. En daar valt in veel gezinnen nog winst te behalen, ziet Kleinjan. Het verschil zit alleen al in de manier van vragen stellen: "Vaders zijn vaak geneigd feitelijkere vragen te stellen. Terwijl moeders over het algemeen meer op de emotie en het gevoel zitten."
Bij Jacob lijkt dit wel goed te zitten. Philip-Jan probeert zijn zoon zoveel mogelijk te steunen: "En dat is niet om mijn eigen mislukte turncarrière te compenseren. Ik vind het gewoon belangrijk om er voor hem te zijn."
Social media geen stressfactor
Over het algemeen zouden volwassenen nog meer betrokken moeten zijn bij hun kinderen, is een conclusie van het onderzoek. "Volwassenen denken vaak dat jongeren gestresst raken door social media", vertelt Unicef-directeur Suzanne Laszlo.
Niets is minder waar: maar 2 procent van alle ondervraagde leerlingen heeft last van druk van het wereldwijde web. Iemand zei in het onderzoek: "Social media zijn gewoon een onderdeel van mijn leven, net als fietsen, ik doe het en denk er niet bewust over na."
Geen telefoonverbod
In huize Hartog gaat de smartphone niet iedere avond in een telefoonmandje. "Verbieden werkt averechts", denkt Philip-Jan. "Ik ga er gewoon vanuit dat hij er goed mee kan omgaan." Toch snapt Jacob wel dat de telefoon voor stress kan zorgen: "Er komen veel onrealistische plaatjes voorbij, van andere kinderen met perfecte levens. Als je daar teveel naar kijkt, kan dat wel stress opleveren omdat je eigen leven niet zo is."
De meeste stress ervaart Jacob op momenten dat alles bij elkaar komt. Dankzij een drukke agenda door school, sport en huiswerk, gaat Jacob vaak laat slapen. "Alles moet doorgaan. Dan raak ik gewoon een beetje overspannen."
Grote verschillen tussen docenten
De onderzoekers zien naast de rol van ouders ook een belangrijke taak bij leerkrachten. Kleinjan: "Ik hoop dat scholen naast vakken als wiskunde ook blijven investeren in persoonlijke ontwikkeling." Dat is iets wat docent Valérie Ungerer zoveel mogelijk probeert te doen. Zij is behalve lerares frans ook mentor op het Roland Holst College in Hilversum.
"Ik probeer elke week in een coachingsuur aandacht te besteden aan gevoelens, gedachten, angsten stress en schoolwerk. Het is belangrijk om goed in verbinding te blijven met de kinderen en met elkaar te bespreken hoe ze dingen kunnen aanpakken. Ik denk dat het onderwijs in dat opzicht volop in ontwikkeling is."
Niet teveel leunen op leerkrachten
Jacob ziet grote verschillen tussen de docenten en hun aanpak. Maar hij vindt dat hij niet teveel moet leunen op de steun van leerkrachten, omdat hij het ook zijn eigen verantwoordelijkheid vindt.
"Ik kies zelf ook voor een druk leven. Je moet je klaarmaken voor je toekomst. Dat zorgt voor meer stress en druk, maar ik doe wel wat ik leuk vind."
De onderzoeksresultaten over stress en druk onder jongeren laten zien dat bijna de helft van de 16-jarigen druk ervaart door schoolwerk. Daarnaast ervaart één op de drie jongeren tussen de 12 en 16 jaar druk om aan het eigen of andermans verwachtingen te voldoen, dat zorgt voor prestatiedruk. Leerlingen uit groep 7 en 8 van het basisonderwijs ondervinden de meeste stress van de mening van anderen, gevolgd door stress van huiswerk of school.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.