10.000 doden waarvan de helft burgers: de slag om de Schelde is even bloederig als onbekend. Het offer dat de Zeeuwen brachten, komt 75 jaar na de bevrijding op het witte doek. "We mogen niet vergeten wat hier gebeurd is. Het was de hel."
De apotheose van de film De Slag om de Schelde van regisseur Mathijs van Heiningen speelt zich af op de Sloedam, een smalle dam die in 1944 de enige toegangsweg was tot het eiland Walcheren. Historicus Tobias van Gent vertelt bij een winderig monument op de plek waar honderden Canadese troepen werden neergemaaid door Duits mitrailleurvuur: "Het was de hel."
Festung Walcheren
Op 4 september 1944 veroverden de geallieerden de haven van Antwerpen. Ze dachten dat dat cruciaal was voor de bevoorrading van het geallieerd offensief. Maar ze bleken er niks aan te hebben, want de monding van de Schelde was in stevige Duitse handen. Maar Montgomery wilde door naar Arnhem.
Van Gent: "Hitler besefte dat. Hij heeft de Zuidkant van de Westerschelde tot 'Festung Sud' verklaard en het zuiden tot 'Festung Walcheren'. Er lagen al veel bunkers in de Atlantikwall, de verdedigingslinie van de Duitsers.
Walcheren onder water
Na de mislukte Slag om Arnhem concentreerde het geallieerd offensief zich op toegang tot Antwerpen. Want bevoorrading was cruciaal: alle munitie, brandstof en voedsel komt 4 maanden na D-day nog altijd via Normandië. Met pijn en moeite veroverden de geallieerden Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland. De Festung Walcheren bleef over. 'Festung' betekent in de militaire doctrine dat het tot het uiterste verdedigd moest worden.
De geallieerden bedachten een onconventioneel plan: de 'offensieve inundatie' van Walcheren. Oftewel: het gebied onder water zetten. In oktober bombardeerden ze de dijk bij Westkapelle en werd Walcheren onder water gezet. Alleen al in het dorp Westkapelle kwamen 150 burgers om door het geallieerde bombardement.
Duitsers in de duinen
Het onder water zetten van Walcheren betekende niet dat de Duitsers verslagen waren. Tobias van Gent: "Terugkijkend kun je je afvragen of je daarmee het militair effect bereikt wat je wilde." Want de Duitse troepen trokken zich terug in de duinen dat sinds jaren 'Sperrgebiet' was voor Zeeuwse burgers, een gebied waar burgers mochten komen van de Duitsers.
In hun bunkers en geschutskoepels wachtten ze op wat komen ging. Dat bleek niet minder dan een frontale aanval van de Atlantikwall door troepen vanuit zee. "Iedereen kent D-Day, de landing in Normandië. Maar hier is precies hetzelfde gebeurd."
Duitsers aangevallen met de Schotten
Daags na de aanval bestormden Canadese troepen de Sloedam, de enige toegangsweg tot Walcheren. Tot drie keer toe leden ze zware verliezen. Daarom werd de hulp ingeroepen van Schotse troepen.
Van Gent: "De Schotse commandant zei: "Ik ga niet over die dodendam." Toen zijn ze met hulp van het verzet met bootjes aan de overkant gekomen en hebben ze die Duitsers in de rug aangevallen."
Duitsers mede verslagen door Slag om de Schelde
Van Gent zit in het comité van aanbeveling van de film 'De Slag om de Schelde' en heeft net een dik boek uitgebracht over de Slag. Hij vind het belangrijk dat er nu een film komt voor een breed publiek.
"Het was dé slag voor de Cinderella Army, het Assenpoesterleger, ofwel de Canadezen. Die moesten het vuile werk opknappen in de Zeeuwse klei." We mogen niet vergeten wat hier gebeurd is, vindt Van Gent. "Dit is een wezenlijke bijdrage geweest voor het verslaan van Hitler Duitsland." De Slag om de Schelde is te zien zodra de bioscopen weer open zijn.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.