Slachtoffers te vaak onvoorbereid voor strafzaak: 'Zoek hulp in het echt, in plaats van op internet'

Slachtoffers van een misdrijf of verkeersongeluk gaan nog te vaak onvoorbereid een strafzaak in. Ze zoeken geen hulp in het echt, maar op internet. Slachtofferhulp Nederland maakt zich zorgen. "Je kunt het maar één keer goed doen."

Talrijke voorbeelden van hoe het mis kan gaan; Rosa Jansen van Slachtofferhulp Nederland heeft ze. In de praktijk ziet ze hoe slachtoffers belangrijke rechten missen, omdat ze geen goede hulp zoeken bij de strafzaak tegen 'hun' verdachte. Ze starten daarom een bewustwordingscampagne. "De informatie vliegt van alle kanten op hen af."

Vier miljoen slachtoffers

Jaarlijks worden 4 miljoen mensen slachtoffer van een misdrijf of een verkeersongeluk. Dat betekent dat ieder persoon de kans heeft om een of twee keer in hun leven slachtoffer te worden, schetst Jansen. "Slachtoffers komen vaak in een wereld vol jargon, ingewikkelde procedures en vragen terecht."

Toch zoeken lang niet al die slachtoffers de hulp van slachtofferhulp of een advocaat, constateert Jansen, terwijl een strafproces heel complex is voor slachtoffers. Ze worden overspoeld met informatie, zegt Jansen die zelf strafrechter is geweest. Je krijgt maar een keer de kans om je spreekrecht uit te oefenen en je eis voor een schadevergoeding neer te leggen. "Dan kun je je wel voor je hoofd slaan als je het niet goed hebt voorbereid."

'Je moet bewijs hebben'

Dat slachtoffers veel opzoeken op internet, past volgens Slachtofferhulp in de 'do it yourself'-cultuur. Mensen willen graag zelf iets oplossen en voor elkaar krijgen. Internet staat vol met instructievideo's hoe je dingen moet repareren of maken. Maar een strafproces en de weg ernaartoe, zijn daarvoor veel te ingewikkeld, stelt Jansen.

"We zien dat slachtoffers heel sterk zijn", vertelt ze. "Maar in de complexiteit heb je hulp nodig." Slachtofferhulp bespreekt de juridische kant met ze. "Houd een logboekje bij, want soms komt iets veel later op zitting en dan is het goed dat je weet wat er precies is gebeurd", zegt ze. Maak foto's van bijvoorbeeld blauwe plekken. "Als je bent mishandeld, moet je daar ook bewijs van hebben", zegt Jansen.

Voor de tweede keer slachtoffer

De rechten van slachtoffers in strafzaken zijn de laatste jaren flink uitgebreid. Slachtoffers, nabestaanden en een kring naasten mogen gebruik maken van het spreekrecht. "Helaas zien wij dat een slachtofferverklaring niet goed overkomt op de rechter omdat het niet goed is voorbereid", zegt Jansen. "Of ze weten niet dat ze kunnen vragen om een maatregel of een contactverbod wanneer ze gestalkt worden."

Maar het gaat ook om het verwachtingsmanagement, legt oud-rechter Jansen uit. Schadevergoeding worden soms niet goed onderbouwd of mensen weten niet wat een reële vergoeding is om te eisen. Met als mogelijk gevolg dat de rechter helemaal geen geld toewijst. Een goede voorbereiding is dus belangrijk. Jansen: "Je moet voorkomen dat je voor een tweede keer slachtoffer wordt."