Ryan wist niet hoe hij zijn emoties als man moest uiten, nu helpt hij anderen dat te doen: 'Onze kwetsbaarheid, is onze kracht'

Mannen die openlijk praten over gevoelens: het is nog niet de norm, maar lijkt wel steeds vaker voor te komen. Ze sluiten zich bijvoorbeeld aan bij een 'mannencirkel'. En dat helpt, weet Ryan. "Hier zijn we veilig, we zijn broeders onder elkaar."

"Mensen hebben een bepaald beeld van hoe een man hoort te zijn en als je daarvan afwijkt, word je neergesabeld", vertelt Ryan Heilbron (41). Hij weet uit ervaring hoe het is om als man te worstelen met gevoelens, maar er niet over te kunnen praten. "Je wordt dan niet serieus genomen, soms word je zelfs uitgelachen of belachelijk gemaakt."

Echte mannen huilen niet

Maar, dat stigma - echte mannen praten niet over hun gevoelens en huilen niet - weerhield Ryan er niet van om 3,5 jaar geleden naar een coach te stappen. En dat had een reden: hij had namelijk burn-out-klachten.

"Ik merkte aan mezelf dat ik vinniger en agressiever werd, ik had een heel kort lontje. Ik dacht: wat is dit, wat gebeurt er?" vertelt hij. "Die boosheid was ik van mezelf niet gewend." Op het werk scheelde het zelfs een keer een haar of hij was met een collega op de vuist gegaan.

'Wie ben ik dan nog?'

Ryan zat niet lekker in zijn vel en wist niet meer wat hem gelukkig maakte. "Ik deed mijn werk niet meer met plezier en privé speelde er ook veel." De relatie met zijn vriendin liep niet lekker en hij merkte dat zijn dochter, die hij niet elke dag ziet vanwege co-ouderschap, ouder begon te worden. Ze ging de puberteit in.

"Ik ging aan allerlei doemscenario's denken, zoals: zij wordt ouder en straks komt ze niet zoveel meer bij mij. En als zij niet meer komt, wat gebeurt er dan? Mijn vriendin valt weg en nu ook mijn dochter? Dus dan blijf ik alleen over. En wie ben ik dan nog?" blikt Ryan terug op die periode in zijn leven. "Ik wilde niet per se stoppen met het leven, maar ik voelde me wel levenloos en waardeloos."

Superman

"Ik had het gevoel dat alles en iedereen tegen me was en dat ik er met niemand over kon praten." Het beeld dat Ryan van zichzelf én voor zichzelf had gecreëerd was dat hij alles zelf aankon en niemand nodig had. Bij vrienden en familie stond hij bekend als de persoon die alles regelde.

"Ik was degene die altijd iedereen te hulp schoot, niet degene die om hulp vroeg", vertelt hij daarover. "Het was lastig voor mij om voor mezelf te kiezen. Ik stond altijd klaar voor een ander, alles geven voor een ander. Maar ondertussen vergeet je jezelf."

'We doen gewoon even een drankje'

Toen het echt niet meer ging, probeerde Ryan zijn gevoelens te uiten bij vrienden. "Als het met werk te maken had dan konden ze zich daar nog wel aan relateren. Maar over het niet lekker in mijn vel zitten, zeiden ze: 'Joh, stel je niet aan. We doen gewoon even een drankje.'"

Het 'advies' dat hij kreeg, was vooral dat het uiteindelijk wel goed zou komen met hem. Maar dat was voor hem niet genoeg, legt Ryan uit. "Ik voelde dat ik iets anders nodig had en zo niet verder kwam."

Zoeken naar hulp

In zijn zoektocht naar de juiste ondersteuning kwam Ryan terecht bij een oude bekende: Shanti, een vrouw van wie hij wist dat zij coach is. "Ik heb haar toen gebeld. Gewoon om te praten over wat er door me heen ging, dat ik merkte dat ik sneller geïrriteerd raakte en even niet wist welke richting ik op moest."

"Bij haar had ik het gevoel dat zij iemand zou kunnen zijn die mij kon helpen, en ze was iemand die dichtbij me staat." Aan de bel trekken bij de huisarts of een psycholoog vond Ryan op dat moment nog even te ver gaan. "Die drempel was te hoog."

'Ik wilde nooit zwakte tonen'

Toch bleef het een moeilijke stap om contact op te nemen met een coach, want Ryan was niet gewend om te praten over zijn gevoelens. "Ik vond het heel eng om mezelf bloot te geven, om kwetsbaar te zijn", blikt hij terug.

Hij voelde zich comfortabeler bij het beeld dat hij van zichzelf had gecreëerd. "Liever het masker dat mensen zien en waarbij ik bewijs dat ik perfect ben, dan dat ze zien dat ik iets niet zou kunnen. Ik wilde nooit zwakte tonen."

Nergens veilig

Tijdens de coachingsessies en gesprekken met een haptonoom - een therapeut die focust op het fysieke en het mentale - kwam Ryan er eindelijk achter waarom hij dacht zoals hij dacht en op die manier door het leven ging. "Ik merkte toen pas dat ik me eigenlijk nergens veilig voelde, ook niet bij de mensen die dichtbij me staan."

Dat gevoel van onveiligheid uitte zich in de manier waarop hij met anderen communiceerde. "Ik hield mijn relaties redelijk oppervlakkig en wist altijd veel van anderen, maar zij wisten niet veel van mij." En dat kwam vooral doordat hij zijn mening niet openlijk durfde te uiten. "Want ik vond het niet fijn als mensen me zouden beoordelen of veroordelen. Ik voelde me dan zwak."

Het middelste kind

Zelf denkt Ryan dat die gevoelens met zijn jeugd hebben te maken. "Ik ben het middelste kind. En het middelste kind staat te boek als degene die alles aan elkaar lijmt, die probeert alles goed te houden. En dat was bij mij thuis ook mijn rol."

"Mijn oudere broer was aan het puberen en mijn moeder maakte zich daar heel veel zorgen over. Ik was haar altijd aan pleasen, deed alles wat ze van me vroeg. Ook voelde ik me verantwoordelijk voor mijn jongere zusje. Daarnaast probeerde ik ook altijd het zonnetje in huis te zijn, ook als ik me niet zo voelde." Hij had toen al een masker op, 'zodat het gewoon leuk was thuis'.

Begrip en zelfliefde

Die 'beschermlaag' heeft Ryan na het volgen van zijn coachingstraject eindelijk van zich af kunnen schudden, vooral wanneer hij zich veilig voelt. "Ik huil nu, niet bij iedereen maar wel meer dan vroeger. Ik laat gewoon gebeuren, het voelt nu meer als een uitlaatklep."

"Maar, dat betekent niet dat ik meteen helemaal veranderd ben. Wel heb ik nu meer begrip voor mezelf", zegt hij. "Daar waar ik heel hard voor mezelf kon zijn, ga ik nu door het leven met veel meer zelfliefde. Voorheen miste dat, maar dat had ik niet door. Ik dacht dat ik het wel deed, want ik deed gewoon work hard, play hard."

Dit is geen liefde

En die mentaliteit is eigenlijk ook een masker, legt hij uit. Een hapje eten of een avondje stappen en je dan weer gelukkig voelen zijn volgens hem namelijk dingen die je soms doet om te verbloemen waar je op dat moment écht mee zit. Dat heeft niet altijd met zelfliefde te maken.

"Want als je slecht over jezelf praat, dan is dat geen zelfliefde. Als je jezelf aan het dwingen bent om allerlei stappen te maken terwijl je lichaam eigenlijk tegen je zegt 'ik kan het niet', dan is het geen zelfliefde. En als je jezelf aan het dwingen bent om bepaalde dingen te doen, alleen omdat je het bij andere mensen ziet, dan is het geen zelfliefde."

'Nu luister ik naar mezelf'

Ryan pakt het leven daarom nu anders aan: "Wat ik nu doe, is echt kijken en luisteren naar mezelf. Mezelf veilig voelen is iets waar ik constant mee bezig ben. Aanwezig zijn in het hier en nu, checken bij mezelf welke gevoelens er door me heen gaan, praten met mezelf, de situatie opnieuw beoordelen en weten dat ik veilig ben."

En tot nu werkt dat, niet alleen voor Ryan zelf maar ook voor zijn vrienden en familie, met wie hij nu beter kan communiceren. "De broer van mijn moeder is onlangs overleden. In tegenstelling tot dat we spraken over hoe het afscheid geregeld moest worden, hadden we het uitvoerig over haar gevoelens: boosheid, teleurstelling, verdriet. Maar ik proefde ook spijt. Het was mooi om hierover met haar in gesprek te kunnen gaan."

Broeders onder elkaar

Ondertussen heeft Ryan zich ook aangesloten bij een zogenoemde 'mannencirkel' van stichting Black Men Talk, een plek waar hij zijn verhaal kan delen met andere mannen, maar ook kan luisteren naar de verhalen die zij delen. "Ik sprak voorheen veel met vrouwen, maar wilde ook deel uitmaken van een groep met mannen waarin ik mij veilig kon voelen."

"Ik zag gelijk de gelijkenissen", vertelt Ryan die gesprekken aan wilde gaan met mannen die op hem lijken: zwarte mannen die op zoek zijn naar andere zwarte mannen om mee te praten. "Hier zijn we broeders onder elkaar. Sommigen zijn in de 20, de meesten tussen de 30 en 45, maar er is bijvoorbeeld ook een man die richting de 60 gaat. We geven en krijgen advies. En door bijvoorbeeld naar het verhaal van iemand van bijna 60 te luisteren, snap je het leven soms ook beter."

'Onze kwetsbaarheid is onze kracht'

Leren praten en het uiten van emoties, maar ook praatgroepen als de mannencirkel, moeten de norm worden voor mannen, vindt Ryan. Hij coacht inmiddels zelf ook anderen via de stichting. "Wij mannen hebben er echt veel baat bij om onze gevoelens te kunnen uiten. Vrouwen doen dat ook."

"Mijn hoop is dat mannen dit ook meer gaan doen en dat we ons veilig en vrij voelen om onze kwetsbaarheid als een kracht te zien", zegt hij tot slot. "Want als je kwetsbaarheid als een kracht ziet, dan maak je connectie."

*De achternaam van Ryan is bekend bij de redactie.