Reclassering wil anoniem werken en meer informatie over gevaarlijke ex-gedetineerde: 'Vaak is meer bekend dan wij weten'

Na het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak, willen nu ook medewerkers van Reclassering Nederland anoniem hun werk kunnen doen. Sommige ex-gedetineerden zijn zo gevaarlijk dat dit volgens de organisatie noodzakelijk is.

"We zijn tegen nieuwe grenzen aangelopen", zegt directeur Johan Bac van Reclassering Nederland. "Bedreiging en persoonlijke onveiligheid horen niet bij ons werk."

Toezicht tijdens taakstraf

Reclassering Nederland is verantwoordelijk voor het toezicht op en de begeleiding van ex-gedetineerden en mensen die een taakstraf opgelegd hebben gekregen. Mensen met zo'n werkstraf doen dit bijvoorbeeld bij sportclubs of voedselbanken. "Dat is het eerste deel van ons werk."

Een ander belangrijk deel is het begeleiden van mensen die uit de gevangenis komen. Zij moeten zich van de rechter soms aan voorwaarden houden zoals gebieds- en contactverboden, of therapie volgen. Reclasseringsmedewerkers controleren dit. "Door gesprekken, intensief contact, of met een enkelband."

Hoog veiligheidsrisico

Steeds vaker worden zij geconfronteerd met gevaarlijke, geharde criminelen. In 2019 richtte de reclassering al een speciaal landelijk team op dat zich bezighoudt met de begeleiding van deze groep. Het gaat om ongeveer 200 cliënten met een 'hoog veiligheidsrisico'.

Afspraken met deze mensen vinden plaats op afgeschermde locaties, reclasseringsmedewerkers werken in duo's. "Het accent ligt veel meer op veiligheid voor ons en de samenleving", legt Bac uit. En op goed risico's inschatten: "We kijken niet naar gedragsverandering, maar meer naar controle."

Staan voor veiligheid

Nu blijkt dat die werkwijze niet veilig genoeg is. Niet voor medewerkers maar ook niet voor de omgeving van gedetineerden. Volgens hem zijn het er enkele tientallen. "Een kleine groep, maar wel een groep waar we ons zorgen over maken", zegt Bac.

"Ik wil staan voor de veiligheid van mijn mensen", zegt hij. Zijn organisatie start nu met een team dat anoniem werkt. Dat is iets wat indruist tegen de aard van een organisatie die er juist op gericht is contact te maken, zegt de directeur.

'Vaak is er veel meer bekend dan wij weten'

Het team, dat in oprichting is, zal met een andere identiteit, afgeschermde auto's en locaties gaan werken. "Je moet heel veel dingen regelen." Daarnaast moet je ook weten van wie de risico's uitgaan, legt Bac uit. Dat gaat op het moment niet altijd goed. "Vaak is er veel meer bekend dan wij weten."

Als voorbeeld noemt Bac een situatie waarin een ex-gedetineerde een enkelband kreeg in de aanwezigheid van reclasseringsmedewerkers. "Gevangenismensen kwamen daar met beveiliging", zegt hij. De politie vertelde alleen met een arrestatieteam daar naar binnen te gaan. In een brief aan onder andere het Openbaar Ministerie, het ministerie van Veiligheid en Justitie roept hij op die informatie beter te delen.

'Zachte informatie'

Bac, zelf oud-officier van justitie, denkt dat dit komt doordat er 'zachte' informatie ligt. "We zijn het niet gewend om die informatie te delen", legt hij uit. Ook ligt de informatie verbrokkeld over verschillende organisaties. "Maar het moet echt gedeeld worden", benadrukt hij.

"Als er niet voldoende informatie ligt, kunnen we geen toezicht houden", zegt Bac. Dat weigeren van toezicht is nu een aantal keer gebeurd. Het betekent dat iemand niet vrij kan komen, of zonder toezicht. "In beide gevallen is dat onwenselijk."

Openbaar Ministerie: 'we begrijpen de behoefte'

Het OM begrijpt de behoefte van Reclassering Nederland om de veiligheid van hun medewerkers te kunnen waarborgen heel goed, laat het aan EenVandaag weten. "Het gaat om een uitzonderlijk kleine groep veroordeelde criminelen en verdachten van zeer ernstige misdrijven die gezien het criminele milieu waarin zij verkeren ook een gevaar kunnen vormen voor hun omgeving."

"Maar het is wel een complex vraagstuk", schrijft de woordvoerder. "Binnen de strafrechtketen is veiligheid van medewerkers een zeer belangrijk thema en vinden al geruime tijd gesprekken plaats met het Ministerie van Justitie en Veiligheid die in deze kwestie de lead heeft. Het is voor het OM dan ook prematuur om vooruit te lopen op de gesprekken met het Ministerie van Justitie en Veiligheid door voortijdig een standpunt in te nemen hoe met dit complexe vraagstuk om te gaan."