Rechtspraak werkt 40 procent van corona-achterstand in strafzaken weg

Van de achterstand in strafzaken die de rechtspraak opliep door corona, is inmiddels 40 procent weggewerkt. Dat zegt Henk Naves van de Raad voor de Rechtspraak. "We liggen op koers."

Door de uitbraak van corona lag de rechtspraak tussen half maart en half juni grotendeels stil. Rechtbanken waren zelfs een tijd gesloten, alleen noodzakelijke zittingen vonden fysiek doorgang. Het resultaat was een forse achterstand. "In misdrijfzaken was die opgelopen naar ongeveer 16.000 zaken", weet voorzitter Henk Naves van de Raad voor de Rechtspraak.

Plan van aanpak

Samen met het Openbaar Ministerie (OM) werd een plan van aanpak gemaakt om die achterstanden weg te werken. Zo kregen rechtbanken ruimere openingstijden. Ook werd vanaf de zomer vaker één rechter ingezet, in plaats van meerdere op een zaak en deed het OM vaker zelf zaken af.

Daarnaast deed de Raad voor de Rechtspraak een appèl op gepensioneerde rechters. Hen werd gevraagd of zij op parttime basis zaken wilden gaan doen. De oproep was gericht op rechters die niet langer dan 2 jaar met pensioen waren. "In eerste instantie hebben daar zestig collega's op gereageerd", vertelt Naves.

Inzet gepensioneerden 'blijvertje'

Voor de inzet van deze rechters moest de wet worden veranderd. Rechters moeten nu verplicht op hun zeventigste met pensioen. Naves: "Het zijn heel ervaren rechters die enorm gedreven zijn in hun vak en zeggen: 'het zou toch zonde zijn als ik met deze bak aan ervaring op mijn 70e moet stoppen'."

De rechters die zich hebben aangemeld, zijn de afgelopen periode opnieuw beëdigd en worden vanaf januari echt ingezet. Door de aanpassing in de wet mogen ze maximaal tot hun 73ste door. Naves houdt er rekening mee dat de inzet van de gepensioneerden 'een blijvertje' is. "De stap van 70 naar 73 is niet zo groot. Mensen worden ouder en zijn langer vitaal. In het Witte Huis zit ook een president van 78 jaar."

Risico op strafvermindering

Al voor corona kampte de rechtspraak met met een forse achterstand. "We doen jaarlijks anderhalf miljoen zaken, maar er is een achterstand van 100.000 zaken", legt Naves uit. De inzet van de gepensioneerde rechters is één van de middelen die ervoor heeft gezorgd dat de voorraad met achterstanden is geslonken.

Als een strafzaak te lang loopt, bestaat het risico dat een rechter strafvermindering moet opleggen. Dat is het laatste wat het OM en de Raad voor de Rechtspraak willen, zegt Naves. "Ik denk dat dit soort keuzes uiteindelijk wel zijn te voorkomen, maar als zaken te lang lopen dan leidt dat onverminderd tot een lagere straf."

40 procent weggewerkt

De aanpak heeft volgens de voorzitter vruchten afgeworpen. "Ik zag recent de cijfers van november en het lijkt erop dat inmiddels 40 procent van de achterstand is weggewerkt", vertelt hij.

"We hebben met elkaar afgesproken dat we de tijd hebben tot eind volgend jaar. Dus we liggen behoorlijk op koers waar het gaat om het wegwerken van de corona-achterstanden strafrecht."