Noordelijke zeehavens zoals Harlingen, Lauwersoog, de Eemshaven en Delfzijl zijn vrij toegankelijk voor iedereen. En dat is een risico, zegt Joop de Schepper van de Politie Noord-Nederland. Het maakt de havens aantrekkelijk voor criminelen.
De havens aan de Waddenzee worden gebruikt door vissers, pleziervaarders en af en toe een vrachtschip. Wie er aanmeert vanaf de Waddenzee heeft weinig kans gecontroleerd te worden door de politie. En eenmaal in de haven, kun je spullen vanuit de boot gewoon in een busje laden. Want iedereen kan ongehinderd het haventerrein oprijden tot aan de boten.
'Criminelen hebben er vrij spel'
De Politie Noord-Nederland wilde weten hoe aantrekkelijk de open havens aan de Waddenzee zijn voor criminelen die zich bezighouden met mensenhandel, drugs- en wapensmokkel en milieudelicten. Onderzoeker Niko Struiksma kwam met een alarmerende conclusie: "Niemand weet wat er in die havens gebeurt en criminelen hebben er vrij spel."
Zijn rapport is voor de Politie Noord-Nederland aanleiding om te pleiten voor het (deels) afsluiten van de zeehavens in het noorden van het land.
Meer controle in kleinere havens
De noordelijke havens zijn onvergelijkbaar met de hermetisch afgesloten haven van Rotterdam, vertelt hoofd operatiën Joop de Schepper van de Politie Noord-Nederland. "De havens in het noorden hebben een andere functie dan die in Zuid-Holland. De toegankelijkheid van de havens is belangrijk voor toerisme, maar de vraag is of je ze gezien de risico's ook in de toekomst op deze manier moet openhouden. Ik denk dat we deze havens helemaal of deels moeten afsluiten."
En dat is niet voor niks. Nu de controle in de Rotterdamse haven alsmaar strenger wordt, komen ook kleinere havens meer in beeld bij criminelen. Zo wordt er steeds meer cocaïne in Vlissingen in beslag genomen. Was dat in 2017 nog 90 kilogram, vorig jaar was dat al opgelopen naar ruim 4000 kilogram. Dit jaar trof de politie in IJmuiden 110 kilogram harddrugs aan op een boot en op de viskotter z-181 300 kilogram coke. De vissers hadden die lading ergens op volle zee opgepikt.
Over het onderzoek
De onderzoekers van Politie & Wetenschap onderzochten de registratiesystemen van politie, douane en marechaussee die in de noordelijke havens met opsporing belast zijn. Maar tot hun verbazing vonden ze daar geen enkel geregistreerd incident. Struiksma: "Dat heeft mij wel verbaasd. We kwamen wel dingen tegen als 'schaap op de dijk aangetroffen', maar dat was het dan ook."
Ook spraken de onderzoekers met tientallen betrokken bij de diensten. Opvallend is dat, ook al zijn er geen incidenten gemeld in de systemen, iedereen ervan overtuigd is dat er wel degelijk iets aan de hand is in de havens. Er doen over allerlei smokkelverhalen de ronde, maar als de onderzoekers doorvragen, wijst iedereen naar elkaar. Struiksma: "Er zijn dan wel veel organisaties actief in de haven, maar niemand weet precies wat er zich afspeelt. Er moet meer capaciteit en prioriteit komen voor de aanpak van georganiseerde misdaad in deze havens."
Nauwelijks samenwerking
Er is te weinig controle van wie dan ook in de havens. In de avond en 's nachts is er niemand aanwezig. En als iemand iets verdachts meldt, duurt het drie uur voordat politie of marechaussee aanwezig is. "Je zou hier als politie de hele dag aanwezig moeten zijn, formeel en informeel, zodat je weet wat er speelt", zegt Struiksma. "Zo bouw je een informatiepositie op en kun je erachter komen of en hoe die havens door criminelen worden gebruikt."
Het rapport kraakt ook een harde noot over de samenwerking tussen politie, marechaussee en douane: ze werken nauwelijks samen volgens de onderzoeker: "Het komt nu langzaam op gang, maar het staat nog in de kinderschoenen. Ik kwam erachter dat politie- en douanemedewerkers die in de zelfde havens werken, elkaar soms niet eens kennen."
Betere informatiepositie belangrijk
Het rapport is een wake-up call voor de opsporingsdiensten. Al benadrukt Joop de Schepper dat de Politie Noord-Nederland de verandering al eerder heeft ingezet: "De onderzoekers zijn in 2019 gestart, maar wij hebben niet tot vandaag stilgezeten. Wij zetten stappen met meer controles en meer zichtbaarheid in de haven."
De Schepper ziet heil in meer samenwerking en daar wordt dan ook stevig op ingezet: "Wij spreken nu met alle instanties in de havens, met de douane en marechaussee, maar ook met de havenmeesters en ondernemers. Zo hebben we recent een dag georganiseerd waar we ondernemers hebben uitgelegd hoe zij criminaliteit kunnen herkennen. Wij investeren in alle partijen om tot een betere informatiepositie te komen. Want dat is hard nodig."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.