Overvolle asielopvang maakt herkennen van mensenhandel in azc's moeilijker, waarschuwt rapporteur

Asielzoekers wonen vaak lang in de (nood)opvang. Mensenhandelaren zoeken hen daar soms op met als doel: uitbuiting. Drukte in de opvang bemoeilijkt het zicht op mensenhandel, zegt Nationaal Rapporteur Mensenhandel Conny Rijken.

Asielzoekers die wachten op een beslissing over hun asielaanvraag, wonen tijdelijk in de noodopvang of opvang. Is daar ook zicht op mensenhandel? De Nationaal Rapporteur Conny Rijken heeft daar onderzoek naar laten doen, morgen verschijnt het rapport. De korte conclusie: grote drukte in de opvang maakt zicht krijgen op mensenhandel erg moeilijk.

Uitbuiting

Awatief Trouk werkt als zorgcoördinator op verschillende opvanglocaties. Haar werk bestaat voor een deel uit het signaleren van mensenhandel. Hoe zij dit doet? "We gaan soms met een hesje aan naar de opvang. We vertellen wat we doen en dat we kunnen helpen als er iets speelt. Soms spreek je dan een groepje mannen aan en komt er later één van hen bij ons terug met zijn verhaal", vertelt de zorgcoördinator.

Trouk treft in de opvanglocaties bijvoorbeeld mannen aan die worden geronseld als sekswerker voor mannen of ziet andere vormen van uitbuiting.

50 euro per week voor lange dagen

Ze vervolgt: "Ik heb meegemaakt dat een jongen van 28 geronseld werd om bij een manege te gaan werken waar wedstrijden werden gehouden. Die eigenaars zeiden: 'wij gaan je verblijfsvergunning regelen, je hoeft geen contact meer te hebben met je advocaat'."

Maar dat deden de eigenaars van de manege niet. Het werd de zorgcoördinator duidelijk dat hij daar werd uitgebuit door voor 50 euro per week hele lange dagen te maken. "Als hij pijn had aan zijn knie dan kreeg hij zware pijnstillers. Hij sliep in een stacaravan waar geen warm water was en geen douche", vertelt Trouk daarover.

'Leidt vaak niet tot strafvervolging'

Zij heeft deze jongen daar samen met de Nederlandse Arbeidsinspectie weggehaald. "Deze man is dus echt binnen het azc geronseld en meegenomen naar de manege."

Als Trouk mensenhandel vermoedt dan doet zij een melding waarop de politie vervolgens onderzoek kan doen. De ervaring van Trouk is dat zo'n zaak vaak niet leidt tot strafvervolging omdat de asielzoeker niet weet in welke stad de uitbuiting plaatsvond of de namen van de uitbuiters niet kent.

Alleenreizende minderjarige asielzoekers extra kwetsbaar

Conny Rijken is Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Mensenhandel omschrijft zij als volgt: "Mensenhandel is ronselen om iemand uit te buiten en iets te laten doen waar je zelf beter van wordt." Rijken vroeg aan mensen die werken in de asielketen hoe ze mensenhandel signaleren en wat ze vervolgens doen met die signalen.

Verschillende organisaties blijken verschillende werkwijzen te hebben. Soms is er een interne meldroute waardoor iedereen weet wat te doen bij een vermoeden van mensenhandel. En in sommige gevallen is zo'n route er niet en is het afhankelijk van individuele medewerkers wat er gedaan wordt met een vermoeden. Alleenreizende minderjarige asielzoekers zijn extra kwetsbaar voor uitbuiting en zijn soms doelwit van ronselaars die hen willen inzetten voor criminele activiteiten.

Verbeteringen

Maar alleenreizende minderjarige asielzoekers zijn niet de enigen die kwetsbaar zijn. Rijken concludeert: "De veiligheid van zowel minderjarige als volwassen asielzoekers wordt niet gewaarborgd door de ondermaatse omstandigheden in veel noodopvanglocaties." Dit maakt hen nog kwetsbaarder voor uitbuiting. Op dit moment zit bijna de helft van de asielzoekers in de drukke noodopvang. Daar is het risico groter dat slachtoffers niet worden herkend en dat mensenhandelaren misbruik maken van deze kwetsbaarheid.

De Nationaal Rapporteur stelt dat het systeem in Nederland, waarbij veel mensen lang in de noodopvang zitten, funest is voor de signalering van mensenhandel. Het is namelijk nodig vertrouwen te winnen van mogelijke slachtoffers en dat gebeurt niet in de noodopvang waar veel medewerkers korte contracten hebben. Daarnaast is de hele setting van de noodopvang niet geschikt om signalen goed op te kunnen vangen. Rijken pleit daarom voor duurzamere opvanglocaties.