Vaak wordt gezegd dat ouderen conservatiever zijn dan jongeren. En dat jongeren op hun beurt progressief of links stemmen. De vraag is of dat is terug te zien in het stemgedrag.
Om dat te bekijken, hebben we de laatste zetelpeiling van EenVandaag en Ipsos uitgesplitst naar leeftijd. En dan is te zien dat er verschillen in het stemgedrag zitten, maar dat die de voorkeur voor conservatieve of progressieve partijen overstijgen.
VVD en NSC
Vooral de partijen die nu groot zijn in de peiling, VVD en Nieuw Sociaal Contract (NSC), doen het goed onder ouderen. Als er nu verkiezingen zouden zijn, zouden mensen boven de 50 jaar relatief vaak op deze partijen stemmen, blijkt uit het onderzoek. Van de 28 zetels die de VVD nu in de peiling heeft, komt ongeveer twee derde van 50-plussers.
NSC-stemmers zijn gemiddeld nog wat ouder dan VVD-stemmers. Ongeveer 10 van de 26 zetels komen van mensen ouder dan 65 jaar. En het CDA doet het ook relatief goed onder kiezers met een hogere leeftijd. Van de magere 4 zetels die de partij overheeft, komen er 3 van mensen ouder dan 50 jaar.
Christelijke partijen
NSC en het CDA zijn daarmee niet exemplarisch voor alle partijen met een christelijke grondslag. Zo is de ChristenUnie net zo populair onder jongeren als onder ouderen. En de SGP, de meest conservatieve christelijke partij in de Tweede Kamer, trekt zelfs vooral jongere kiezers tot 50 jaar. Die groep is goed voor ongeveer 2,5 van de 3 zetels voor de partij van nieuwe partijleider Chris Stoffer, die zelf ook nog net geen 50 jaar is.
"Als je naar de grotere partijen aan de conservatieve kant kijkt, is het dus inderdaad zo dat zij vooral ouderen trekken", licht Charlotte Nijs van het Opiniepanel toe. "Vooral NSC en ook het kleinere CDA zijn onder jongeren een stuk minder populair. Maar het is zeker geen trend als je naar het totaalplaatje kijkt."
GroenLinks-PvdA
Ouderen stemmen namelijk bij lange na niet allemaal op partijen in de conservatieve hoek. Stel dat alleen ouderen mochten stemmen, dan zou GroenLinks-PvdA ook bij de grotere partijen horen.
De partij van Frans Timmermans trekt een breed scala aan kiezers. De partij is ook heel populair onder jongeren. In de peiling van eind oktober is de linkse combinatie een van de grootste onder stemmers tot 35 jaar.
Opkomen voor jongeren
De samenwerking tussen de linkse partijen brengt dus de gemiddeld wat jongere GroenLinks-kiezers en de wat oudere PvdA-kiezers bij elkaar.
Partijleider Frans Timmermans krijgt wel wat kritiek als het gaat over zijn aandacht voor de jonge generatie. Slechts de helft (53 procent) van de mensen die nu op de partij willen stemmen, zegt dat hij opkomt voor jongeren in de samenleving. Zo zegt een 23-jarige kiezer: "Ik hoor 'm wel over jongeren en klimaat maar hij spreekt niet dezelfde taal als ik. Dat heeft Jesse meer."
DENK en FVD trekken jongeren
Mensen onder de 35 jaar stemmen ook relatief vaak op D66 en de Partij voor de Dieren. Maar het zijn vooral Forum voor Democratie en DENK die opvallen onder de jongste stemmers. De partijen krijgen in deze peiling bijna al hun zetels van stemmers onder de 50 jaar; bij beide partijen is het grootste deel zelfs jonger dan 35.
De partijen zijn zeer actief op sociale media. Daarnaast kan meespelen dat DENK mensen met een migratieachtergrond aanspreekt, van wie de jongere generatie vaker naar de stembus gaat.
'Jongeren meer verdeeld over partijen'
"We zien dat jongere stemmers veel meer verdeeld zijn over de partijen, van conservatief tot progressief. Ze stemmen relatief vaker dan ouderen D66 en Partij voor de Dieren, maar tegelijkertijd ook vaker op FVD en SGP."
"Bij de oudste groep zie je dat er, net als in het totaalplaatje, een paar partijen uitspringen. Bij jongeren is dat in deze peiling veel minder het geval", zegt Nijs.
Opleidingsniveau
Als het gaat om opleidingsniveau, zijn ook duidelijke verschillen te zien. Vooral meer liberale partijen doen het beter onder hoogopgeleiden. Relatief veel VVD-kiezers zijn hoogopgeleid. Bij GroenLinks-PvdA, D66 en Volt gaat het zelfs om ongeveer de helft van hun achterban.
NSC, BBB en vooral de PVV doen het juist veel beter bij lager opgeleiden. In het hypothetische geval dat alleen mensen met een hoge opleiding mogen stemmen, zou de PVV in deze peiling bij de kleinere partijen horen. Als alleen mensen met een praktische of lagere opleiding mogen stemmen, zit de partij van Geert Wilders bij de grootste.
Over het onderzoek
De zetelverdeling is gebaseerd op onderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van 1.924 stemgerechtigde Nederlanders. De peiling is nadrukkelijk geen voorspelling van de verkiezingsuitslag. De gegevens zijn verzameld van 27 tot en met 30 oktober 2023.
Het onderzoek is gewogen op leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen. Voor de zetels gelden statistische marges van +/- 1 zetel bij de kleine partijen en +/- 2 zetels bij de grootste partijen. Als het gaat om de zetelpeiling per subgroep, kunnen de marges in het geval van kleine groepen in enkele gevallen oplopen tot +/- 5 zetels. Alle uitgesplitste zetelverdelingen zijn hier te vinden.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.