Ook Nederlandse overheid is bij rampen te afhankelijk van social media, vindt tech-expert

Overheden hebben zichzelf té afhankelijk gemaakt van commerciële bedrijven, zonder dat zij daar goede afspraken mee hebben gemaakt, vindt jurist en tech-expert Danny Mekić. Dat is goed zichtbaar geworden bij de clash tussen de Canadese regering en Meta.

De Canadese regering eist namelijk van Meta, het bedrijf achter Facebook en Instagram, dat zij kosteloos nieuws over de bosbranden op hun platforms plaatsen. Dit gebeurt nu niet door een nieuwe wet. Techgiganten, zoals Meta en Google, moeten compensatie aan nieuwsmedia betalen omdat zij advertentie-inkomsten verdienen met het doorplaatsen van artikelen.

Afhankelijkheid

En betalen, dat wil Meta niet. Maar nu de noodtoestand is aangebroken in het land, waar al weken lang grote natuurbranden woeden, wil de regering dat het techbedrijf berichten over de branden publiceert. "Meta wil niet gedwongen worden om dat soort afspraken te maken. En zegt bovendien ook dat die nieuwsberichten helemaal niet zo belangrijk zijn voor hun gebruikers. Daarom heeft het bedrijf voor gekozen om die berichten van het platform af te houden."

Daarmee snijdt de overheid zich gigantisch in de vingers, vertelt Mekić. "Het is een hele rare situatie en het laat eigenlijk zien hoe de rollen in de samenleving aan het vervagen zijn. Het is natuurlijk de plicht van de overheid om in noodsituaties burgers goed te informeren. En het is ook, als je het mij vraagt, de schuld van de overheid dat ze daarvoor afhankelijk geworden is van commerciële bedrijven."

Ook in Nederland

In Europa worden er ook gesprekken gevoerd over soortgelijke wetgeving, maar voorlopig komt deze er niet. Maar dat wil niet zeggen dat deze problematiek zich ook niet binnen onze landsgrenzen afspeelt. De Nederlandse brandweer en politie communiceren bijvoorbeeld veel nieuws over calamiteiten via Twitter. Heel handig, zou je zeggen. Maar nadat Elon Musk Twitter heeft overgenomen en er X van heeft gemaakt, is het veel minder toegankelijk geworden. Zo moet je een account hebben om daar berichten te kunnen lezen.

"Er was in Nederland recent een situatie waarbij er in een NL-Alert werd verwezen naar Twitter voor informatie over een noodsituatie. Dat gaat dus eigenlijk fout, omdat overheden denken dat ze dus alleen nog maar een verwijzing hoeven te plaatsen naar een kanaal op een commercieel platform om de burger te informeren.", zegt de tech-expert.

Onvoldoende capaciteit

De overheid moet een eigen platform hebben waar zij kan informeren in het geval van nood, benadrukt Mekić. "Ik herinner me dat bij de introductie van crisis.nl in Nederland, dat de website was waar je naartoe moest gaan in geval van nood. De website lag al plat bij de lancering. Er was gewoon onvoldoende capaciteit. Je moet dus vóórdat er een ramp is je al moet gaan nadenken over wat je dan allemaal nodig moet hebben om de burger te informeren."

Een ander debat dat nu in Nederland speelt, is het afschaffen van het luchtalarm. "We hebben sirenes die door heel Nederland staan, we kennen dat geluid allemaal. Maar ja, we hebben ook mobiele telefoons die afhankelijk zijn van zendmasten, die maar een paar uur noodstroom hebben. En toch overweegt de Nederlandse regering om de sirenes, die het heel erg lang kunnen doen, af te schaffen en onze afhankelijkheid van technologie te vergroten."

Lastig te verkopen

Het creëren van een eigen noodplatform is op dit gebied volgens Mekić de belangrijkste taak voor de Nederlandse regering. Alleen is het een moeilijk verhaal om geld uit te moeten geven voor de verre toekomst. Helemaal voor iets dat je hopelijk nooit nodig hebt.

"Als er nu ergens brand is, dan gaan er met gillende sirenes mensen naartoe. Maar investeren in iets dat je misschien pas over 10, 100 of 1000 jaar nodig hebt, dat verkoopt wat lastig. Je ziet dat er dan op zulke lange termijn investeringen makkelijker wordt bezuinigd."