Ook in Nederland wordt onder rokjes gefilmd, 'maar vrouwen hoeven niet paranoïde te worden'

In Spanje is een man opgepakt die bij honderden vrouwen stiekem onder hun rok filmde. Dat deed hij met een speciaal geprepareerde rugzak. De beelden zette hij op internet. Moeten Nederlandse vrouwen zich ook zorgen maken?

Volgens Daniël Verlaan, techjournalist bij RTL Nieuws, zijn ook honderden Nederlandse vrouwen slachtoffer van 'upskirting', de term voor het maken van beelden onder iemands rokje. Verlaan ging vorig jaar undercover in een online gluurdersnetwerk. "De daders gaan heel geraffineerd te werk. In een netwerk wisselen ze tips uit hoe je de beste beelden kunt maken. Het gaat zelfs zo ver dat er hele kleine camera's in de punt van schoenen worden gemonteerd, zodat je makkelijk onder een rokje kunt filmen."

Voor de kick

Verlaan zag dat er vooral op drukke plekken gefilmd werd. "Vooral op stations, vanwege de roltrappen. Met het hoogteverschil en de drukte is het makkelijk om in de buurt van iemand te staan en onder een rokje te filmen. Daarna worden er ook nog vaak beelden gemaakt van de borsten en het gezicht. Dit wordt dan weer gedeeld in het netwerk, waar anderen erop kunnen reageren."

Aanleiding voor het onderzoek van Verlaan was een situatie waarbij een vriendin van hem slachtoffer werd van upskirting. Verlaan dook in de zaak en kwam al snel terecht bij het online gluurdersnetwerk. "De mannen die daar zitten doen het vooral voor de kick. Ze vinden het spannend om iets te zien wat eigenlijk niet mag. De kick om betrapt te worden vinden ze spannend."

Er wordt voornamelijk op stations gefilmd, vanwege de roltrappen

Techjournalist Daniël Verlaan

De hele dag bezig

Wineke Smid, hoofdonderzoeker bij de Van der Hoeven Kliniek, een centrum voor klinische forensische psychiatrie, herkent dat beeld. "Dit behoort tot een van de vele parafiliën die er bestaan: gekke dingen die mensen seksueel opwindend vinden."

Naar upskirting is nog niet veel onderzoek gedaan, maar over parafiliën in het algemeen kan Smid wel iets zeggen: "Mensen die dit doen willen niet alleen een seksueel hoogtepunt bereiken. Ook ermee bezig zijn is voor hen leuk en opwindend. Dat kan de hele dag duren en zo krijgen ze het gevoel dat hun leven invulling heeft en de moeite waard is."

Actie ondernemen

Volgens Smid zijn het vooral mannen die dit soort praktijken uitvoeren. "Er zijn ook best vrouwen die er over fantaseren, maar zij voeren dat niet uit." Vrouwen die slachtoffer worden en daarachter komen, voelen zich vaak vies. Zo ook Milou Deelen, bij wie het gebeurde op het terras waar ze op dat moment als serveerster aan het werk was. "Ik voelde me heel vies en geïntimideerd. En ik vond het heftig dat het blijkbaar ook op een overvol terras kon gebeuren."

Ik voelde me heel vies en geïntimideerd. En ik vond het heftig dat het blijkbaar ook op een overvol terras kon gebeuren.

Milou Deelen kreeg op haar werk te maken met upskirting

Kenmerkend, vindt Wineke Smid. "Bij dit soort delicten voelt het slachtoffer zich enorm bezoedeld, terwijl haar geen enkele blaam treft. Ik denk dat het heel goed is om er actie op te ondernemen en mensen te laten weten dat wat zij doen niet door de beugel kan."

Hoe verandert dit gedrag?

Het is de vraag of daders kunnen genezen van dit soort gedrag. Wel kan geprobeerd worden hun gedrag te veranderen, zegt Smid. "Je kunt ook je eet- of drinkgewoonten veranderen of toch echt dat sportieve leven gaan leiden. Het is niet makkelijk, maar het kán wel."

Het gaat er volgens haar aan de ene kant om dat mensen het leuk mogen vinden, maar leren het niet te doen. "Anderzijds zit het hem in: hoe maak je je leven leuk en geef je het inhoud zonder onder rokjes te filmen? Want als dat een dagelijkse bezigheid is, valt er wel een gat als ze het niet meer doen."

Nieuwe wetgeving

Daniël Verlaan hoopt niet dat vrouwen nu met een paranoïde gevoel het openbaar vervoer in gaan. "Ik heb beelden van honderden vrouwen gezien, maar relatief gezien is dat natuurlijk maar een klein deel van alle vrouwen in Nederland. Ik zou wel adviseren om goed op te letten op afwijkende dingen. Kleine knoopjes op een gekke plek bijvoorbeeld, of mannen die achter vrouwen aanwandelen als ze uit een bus of tram zijn gestapt. En let op mensen die hun telefoon in een vreemde hoek langs hun been houden."

Upskirting valt nu nog niet onder een bepaalde strafwet, maar daar kan begin volgend jaar verandering in komen, als er nieuwe wetgeving komt. Tot die tijd adviseert Verlaan: "Als je de dader zelf aan wil pakken moet je alle foto's van zijn telefoon verwijderen, en dan ook uit zijn prullenbak. Of laat de foto's staan en lever ze bij de politie in als bewijslast."