Onkruidverdelger Roundup blijft voorlopig gewoon verkrijgbaar in Nederland. Roundup bevat glyfosaat, wereldwijd het meest gebruikte bestrijdingsmiddel tegen onkruid, vooral in de landbouw. Onlangs bepaalde een Amerikaanse rechtbank dat fabrikant Monsanto een doodzieke tuinman 289 miljoen dollar moet betalen. Wat zijn de gevolgen van deze uitspraak?

reactie
clock 31-08-2018 14:09

Onderin dit artikel staat een uitgebreide reactie van Monsanto op de aantijgingen aan hun adres.

Ziek door glyfosaat?

Kankerverwekkend of niet. Dat is de vraag waar het om draait. Voormalig tuinman Dewayne Johnson heeft dodelijke lymfeklierkanker. De jury oordeelde dat producent en multinational Monsanto de gevaren van het middel kende, maar de gebruikers niet waarschuwde. De zaak wordt gezien als een doorbraak. Milieubeschermers en onderzoekers proberen al jarenlang aan te tonen dat het product ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid.

Gesjoemel?

"In Europa is Roundup toegestaan omdat het hoofdingrediënt glyfosaat volgens voedselautoriteit EFSA veilig is", legt Vincent Harmsen uit, onderzoeksjournalist voor OneWorld. Maar wat volgens hem minder bekend is “dat EFSA zich bij dat oordeel mede baseert op een rapport opgesteld door Monsanto zelf”.  Hermsen volgde meerdere rechtbankzittingen in Amerika. Hij kon interne mails van het bedrijf inzien dat inmiddels is overgenomen door het Duitse Bayer concern. Harmsen: “De stukken laten zien dat Monsanto in het geheim meeschrijft aan wetenschappelijke literatuur die kijkt naar de vraag of Roundup kanker kan veroorzaken is." In een reactie spreekt Monsanto deze beschuldigingen tegen, zie onderin dit artikel hun reactie.

LEES OOK:

Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) pleit voor een totaalverbod voor de Nederlandse markt, ook al heeft de Europese Commissie recent bepaald dat het de komende vijf jaar nog vrij verkrijgbaar blijft. "Nederland verschuilt zich graag achter besluiten van de EU wanneer dat zo uitkomt, in dit geval hoeft dat niet. Frankrijk en Duitsland overwegen ook om Roundup versneld van de markt te halen", stelt Eickhout.

info

Wetenschappers zijn het al lange tijd oneens over de vraag of glyfosaat kankerverwekkend is. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO concludeerde in maart 2015 dat het hoofdingrediënt in Roundup, ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ is voor mensen. Het Europese agentschap voor Voedselveiligheid (EFSA) oordeelt dat glyfosaat veilig is. En ook al is het al decennialang op de markt, er is nog nooit een één-op-één onderzoek geweest naar de directe gevolgen voor mensen. 

Volgens bodem-expert Violette Geissen van de Wageningen University bestaat er geen wetenschappelijke twijfel over de schadelijkheid van het product voor de bodem en het leven in de rivieren. Er is eigenlijk maar één vraag die blijft openstaan: kunnen mensen er kanker van krijgen. “In Duitsland en Frankrijk heroverwegen ze nu wel het besluit van Europa. Het lijkt wel of er hier in Nederland iets heel ergs moet gebeuren voordat er opgetreden wordt. Als er bij een nieuw automodel maar één procent twijfel is over de remmen dan komt die niet op de markt, klaar. Dat zou in dit geval natuurlijk ook zo moeten zijn.'

Geissen heeft recent onderzoek gedaan naar glyfosaat en stelt dat met name agrariërs beter moeten nadenken over alternatieve bestrijders. Ze wijst er ook op dat mensen de stof in hun longen kunnen krijgen als gevolg van winderosie.

Geen alternatief

Joris Baecke van LTO Nederland vindt dat er een ten onrechte negatieve sfeer ontstaan is rondom glyfosaat. "Roundup is  gewoon een toegelaten middel. Uiteraad proberen we het als sector zo min mogelijk te gebruiken. Maar er is ook een economisch belang." Baecke stelt dat de boeren ook graag een alternatief zouden willen hebben, maar vooralsnog is dat niet voorhanden. "Dus houden wij ons gewoon aan de Europese richtlijn en gaan er vanuit dat het gebaseerd is op deugdelijk wetenschappelijk onderzoek."

Een commissie van het Europees Parlement gaat nu onderzoeken op basis van welke onderzoeken glyfosaat is toegelaten op de Europese markt. Nederland kan ondertussen wél op eigen houtje besluiten het middel vervroegd van de markt te halen.

Een kamermeerderheid voor die beslissing is er op dit moment niet, maar zou er wel zijn als ook regeringspartij D66 vóór een glyfosaat-verbod stemt. Vooralsnog doet D66 dat niet. Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot hierover: “De EU gaat over toelating van glyfosaat. Maar de Amerikaanse rechtszaak moet wel  zeker aanleiding voor Minister Schouten zijn om bij de Europese Commissie aan te dringen op herbeoordeling van het dossier."

reactie
clock 31-08-2018 09:11

Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit laat weten: "Uit onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie in 2016 blijkt dat glyfosaat niet als kankerverwekkend kan worden aangemerkt. Dit is in 2017 beaamt door de European Chemicals Agency. Op basis hiervan is glyfosaat op 27 november 2017 opnieuw goedgekeurd op EU-niveau. Dit betekent dat het gebruik van glyfosaathoudende middelen ook in Nederland onder bepaalde voorwaarden is toegestaan." 

"Wel vindt de Nederlandse overheid dat wij ook moeten kijken naar niet-chemische alternatieven voor glyfosaat. In Nederland werken al veel telers met preventieve maatregelen en duurzame (niet-chemische) middelen. Ik zie graag dat dit zich in verder ontwikkelt en zet zich in om gewasbeschermingsmiddelen van laag-risicomiddelen en basisstoffen nationaal en internationaal sneller op de markt te krijgen. Op deze manier kunnen akkerbouwers makkelijker kiezen voor een duurzaam middel."

Reactie Monsanto

Fabrikant Monsanto reageert op de uitspraken van onderzoeksjournalist Victor Harmsen: “Harmsen beweert dat Monsanto de wetenschappelijke evaluaties van glyfosaat heeft beïnvloed door te verwijzen naar persoonlijke, interne e-mails van Monsanto-medewerkers uit 2008. Deze aantijgingen zijn sensationeel en ongegrond en hebben niets te maken met de wetenschap, die aantoont dat glyfosaat veilig is voor gebruik en niet carcinogeen. Regelgevende instanties doen hun eigen wetenschappelijke beoordelingen van de onderliggende data als ze bestanddelen evalueren. Regelgevende autoriteiten over de hele wereld, zoals de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) in 2015 en het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) in 2017 concluderen dat glyfosaat niet carcinogeen is en veilig kan worden gebruikt.”

Ook laat de producent in een statement weten: "We staan sympathiek tegenover Mr. Johnson en zijn familie. De beslissing van de jury verandert niets aan het feit dat meer dan 800 wetenschappelijke onderzoeken en conclusies door o.a. het US Environmental Protection Agency, de Amerikaanse National Institutes of Health, de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid, het Europees Agentschap voor chemische stoffen, allemaal het feit ondersteunen dat glyfosaat geen kanker veroorzaakt en de kanker van Mr. Johnson niet veroorzaakt heeft. We zullen in beroep gaan tegen dit besluit en dit product krachtig blijven verdedigen. Het heeft een geschiedenis van 40 jaar veilig gebruik en is nog steeds een essentieel, effectief en veilig hulpmiddel voor boeren en anderen."

Tevens laat Monsanto weten:

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.