Wanda Cohen maakte via whatsapp duizenden euro's over naar een vriendin in nood. De vriendin bleek gehackt. Wanda verloor haar geld aan een oplichter. "Ik was het perfecte slachtoffer."
Cohen is niet de enige die door middel van whatsappfraude is opgelicht. Duizenden Nederlanders werden er het afgelopen jaar slachtoffer van, blijkt uit nieuw onderzoek van de Haagse Hogeschool.
Emotionele gevolgen
Uit het onderzoek blijkt dat 15 procent van de Nederlanders het afgelopen jaar een poging tot whatsappfraude heeft meegemaakt. Van die groep betaalde 5 procent. Dit klinkt misschien niet veel, maar het gaat om een grote groep, zegt cyberonderzoeker Rutger Leukfeldt. Meer dan de helft van de mensen raakte bij zo'n poging een bedrag tot 750 euro kwijt. Bij de overige gevallen ging het om hogere bedragen tot 5000 euro of meer.
Twee derde van de mensen zag het verloren bedrag nooit meer terug. Toch is het niet de financiële schade die de mensen uiteindelijk het meest bijblijft, zegt Leukfeldt. Het zijn de emotionele en psychische gevolgen waar mensen last van hebben. Ze voelen zich dom dat ze erin zijn getrapt omdat mensen dit tegen hen zeggen. Leukfeldt: "Zo'n uitspraak zorgt er al voor dat mensen zich terugrekken en schamen."
Het perfecte slachtoffer
Wanda Cohen noemt zichzelf het 'perfecte slachtoffer'. Zij zat 's avonds laat nog te werken toen zij een appje ontving van een goede vriendin met de vraag of zij haar wat geld wilde lenen. "Ze kon niet bij haar spaarrekening", vertelt ze. In totaal maakte ze 3800 euro over via betaallinks die ze toegestuurd kreeg. "Een hoop geld, maar het paste in haar situatie." De vriendin was pas gescheiden en er was gedoe over de afronding. Het verhaal van de oplichter paste precies.
Ook kwamen de appjes gewoon vanaf het account waarmee ze altijd berichten stuurde. "Het was gewoon in haar whatsapp met haar foto en met haar nummer," legt Cohen uit. Maar het whatsapp-account van haar vriendin bleek te zijn gehackt, doordat ze een code terugstuurde naar iemand waarmee ze op Marktplaats zaken deed. "Het bleek de verificatiecode te zijn van haar whatsapp en daarmee kon hij haar account overnemen."
Whatsappfraude: dit kan jij doen
Een familielid of vriend die zich meldt (met een nieuw nummer) en geld wil, of iemand die je met een smoesje een code probeert te ontfutselen. Zo maak je de kans dat je slachtoffer wordt van deze vorm van fraude (wat) kleiner:
- Zet tweestapsverificatie aan waardoor je account beter is beveiligd.
- Maak nooit geld over op basis van een app, maar bel en vraag of je wel te maken hebt met dat familielid of die vriend. Spreek ook tegen elkaar uit dat je nooit via whatsapp, sms of mail zult vragen om geld, maar dat je dat aan iemand 'in het echt' zal doen.
- Krijg je een sms'je met een code? Dan probeert iemand mogelijk je account over te nemen. Stuur die code niet door, ook niet als een bekende erom vraagt. Heb je dat toch gedaan? Verwijder dan je whatsapp in installeer het opnieuw.
- Rapporteer het nummer dat jou heeft benaderd bij whatsapp.
Kwetsend
Cohen deelde haar verhaal direct op Facebook en Instagram om anderen te behoeden dezelfde fout te maken. "De meeste mensen vonden het lief dat ik haar wilde helpen", vertelt ze. Maar er waren ook mensen die minder begripvol reageerden. "Dat zou ik nooit doen, hoe kon je daar nou intrappen. Dat heb ik als zeer kwetsend ervaren", vertelt ze. "Je krijgt honderd goede reacties en één die het dom vindt, en dat blijft dan hangen."
Met de vriendin is alles goed gekomen. "Die voelde zich natuurlijk ook ontzettend rot", vertelt Cohen. "Zij had geen idee." De dader is gearresteerd, maar nog altijd niet veroordeeld. "Op het geld reken ik niet dat ik dat ooit nog terugkrijg", zegt ze. "Ik ben onderdeel van een groot oplichtingsschandaal. De officier gaat in maart bepalen wat er met de dader gaat gebeuren."
Daarom vertrouwden zij het niet
Het onderzoeksbureau I&O ondervroeg ruim twintigduizend Nederlanders of zij de afgelopen 12 maanden te maken hadden gehad met whatsappfraude, ook wel vriend-in-nood-fraude genoemd. 15 procent van de ondervraagden maakten een poging mee, 5 procent maakte geld over.
De onderzoekers hebben ook gevraagd waarom de oplichters bot vingen. Dat kwam omdat mensen het niet vertrouwden (49 procent), het taalgebruik opvallend was (36 procent), of er was haast bij (33 procent). In andere gevallen ging het om een onbekende vriend of familielid, of kon de persoon niet bellen of langskomen.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.