Ondanks spanningen blijven Joodse Diana en Michael zich in Duitsland inzetten voor samenwerking met moslims: 'Discussiëren met wederzijds respect'

Het Joodse leven in Duitsland begon in de laatste decennia weer op te bloeien, maar door de golf van antisemitisme van de afgelopen weken vragen veel Joden zich af of het wel een goed idee was om zich in Duitsland te vestigen.

Diana Sandler kwam 30 jaar geleden als Joodse immigrant vanuit Oekraïne naar Duitsland en ging in de buurt van Berlijn wonen.

Mensen van vlees en bloed

Sinds 2002 vertegenwoordigt Diana de Joodse gemeenten in de deelstaat Brandenburg. "De oprichting van deze Joodse organisatie gebeurde niet zomaar, maar uit een absolute noodzakelijkheid. We wilden het Joodse leven in Duitsland weer een vaste plek te geven."

"Jood zijn, dat is meer dan de geschiedenis en de oorlog in Israël. Joden zijn mensen van vlees en bloed, die nu in de Duitse maatschappij leven. Het gaat ook om ouderen met een heel traumatisch verleden", zegt Diana.

'Tweede Holocaust volstrekt onmogelijk'

Ze vervolgt: "Joden zijn in de afgelopen decennia naar Duitsland gekomen om in een democratisch land te leven. In een land met zo'n bijzondere geschiedenis lijkt een tweede Holocaust volstrekt onmogelijk. We voelen ons thuis hier."

Maar het gevoel van veiligheid is op dit moment niet zo vanzelfsprekend: "We voelen ons niet meer zeker nu."

Explosie van antisemitisme

Sinds de bloedige aanval van Hamas op 7 oktober en het militaire geweld van Israël dat volgde in Gaza, is het al weken onrustig in de Duitse hoofdstad Berlijn.

Er wordt gesproken van een 'explosie van antisemitisme' en dat zorgt voor angst en onrust bij de Joodse bevolking in Duitsland.

'Ook moslims zijn bang'

Opeens lijken zelfs nieuwe pogroms (gewelddadige aanvallen op een etnische of religieuze groep) mogelijk, denkt Michael, de zoon van Diana. "Als nu weer Joden worden beledigd en aangevallen, dan kan dat desastreus eindigen."

Michael is geboren en getogen in Duitsland en net als zijn moeder zet hij zich in voor dialoog tussen de verschillende religies in het land. "Ook de moslims hier in Duitsland zijn bang dat ze slachtoffer worden van haat."

Dialoog

Sinds 2016 is Diana Sandler directeur van het joods-islamitisch initiatief, de JUMU, dat de dialoog tussen Joden en moslims wil bevorderen. Dat initiatief heeft het moeilijk sinds begin oktober. "Het is heel ingewikkeld geworden. Iedereen let op zijn worden. Ook de moslimgemeenschap is bang voor incidenten.

Ook Michael is actief bij de JUMU. "Mijn contact met moslims is nog steeds goed. We praten met elkaar en we discussiëren ook, maar wel met wederzijds respect. We zijn allemaal bang dat er hier in Duitsland nare dingen kunnen gebeuren. Niet alleen Joden zijn daar bang voor, ook moslims."

Veel met elkaar gemeen

Moslims en joden hebben veel gemeen, vindt Michael. Hun religies hebben veel overlap. Dat moet veel meer benadrukt worden, zegt hij: "De tradities lijken op elkaar: wat we eten, de sociale contacten. Ook de talen lijken op elkaar."

"Er is nu zoveel haat, dat zie je bij de demonstraties." Michael doelt op de kleinere, informele bijeenkomsten, die georganiseerd worden nu demonstreren officieel verboden is. "Mensen laten zich massaal verleiden om antisemitische leuzen te brullen. Het is moeilijk te controleren, er is zoveel polarisatie."

Israël en Palestina in vrede naast elkaar? De tweestatenoplossing voor het conflict uitgelegd

'Waarom haten we elkaar?'

Michael hoopt dat mensen leren van fouten uit het verleden en niet telkens weer terugglijden in agressie en haat. "Het conflict in het Midden-Oosten heeft al zoveel levens gekost, aan beide kanten."

"We móeten proberen om tot een gemeenschappelijke oplossing te komen. Wat er ook gebeurt: we zijn mensen. Waarom staan we dan tegenover elkaar? Waarom haten we elkaar?"