1 op de 3 gemeenten gaat door met aanleg kunstgrasvelden met rubberkorrels, ondanks risico op milieuvervuiling

Gemeenten worstelen met het toelaten van rubberkorrels op kunstgrasvelden. 5 jaar na maatschappelijke onrust ontstond, blijkt er grote verdeeldheid: veel gemeenten stopten met het rubber, maar anderen gaan gewoon door, ondanks risico's voor het milieu.

Mogelijke gezondheidsrisico's door spelen op kunstgras met rubberkorrels, met eventueel gevaar op milieuverontreiniging: de ophef na de uitzendingen van Zembla was groot. We maakten 5 jaar na dato een rondgang langs gemeenten en vroegen of ze hun beleid inmiddels hebben aangepast.

Relatief goedkoop

Van de 175 deelnemende gemeenten met tenminste één sportveld met rubbergranulaat zeggen er 93 voortaan geen rubberkorrels meer toe te passen.

Zij kiezen voor alternatieven, zoals kunstgras met een ander opvulmateriaal, bijvoorbeeld kurk of kunststofkorrels.

Nieuwe velden aangelegd

Ook is er een grote groep (68 gemeenten) die het beleid niet heeft aangepast. Zij zien er geen aanleiding toe, omdat de rubberkorrels, die gemaakt worden van afgedankte autobanden, niet verboden zijn en nog steeds als beste optie worden gezien.

Zo is het relatief goedkoop en lijkt het daardoor het meeste op het voetballen op echt gras. In 66 gemeenten werden de afgelopen 4 jaar nog nieuwe velden met rubbergranulaat aangelegd, dus nádat er op mogelijke milieuproblemen was gewezen.

Druk op gemeenten

De stichting 'Kom van dat gras af' verhoogt de druk op gemeenten die geen afscheid willen nemen van de rubberkorrels. De afgelopen jaren stuurden ze tientallen handhavingsverzoeken waarmee ze gemeenten, die vaak eigenaar en beheerder zijn van sportcomplexen, willen dwingen tot vervanging van de velden.

Volgens de stichting is aangetoond dat schadelijke stoffen, zoals kobalt, zink en minerale olie uit de rubberkorrels lekken en in het milieu terecht komen. Zo wees het RIVM er in 2018, na onderzoek bij tien velden op, dat het rubbergranulaat tot vervuiling van bodem en oppervlaktewater kan leiden.

Vervuiling niet goed in beeld

EenVandaag vroeg de 175 gemeenten met sportvelden met rubberkorrels of ze mogelijke verontreiniging onderzocht hebben. Slechts 36 gemeenten gaven aan dit volledig in beeld te hebben.

Daarvan zeggen er 24 ook daadwerkelijk vervuiling te hebben gevonden. Diverse gemeenten lieten weten al onder en rond velden gesaneerd te hebben, anderen zeggen dat nog van plan te zijn.

Wet overtreden

Maar volgens 'Kom van dat gras af' laten veel gemeenten na goed onderzoek te doen naar de vervuiling. De stichting stelt dat de wet wordt overtreden door kunstgrasvelden met rubber korrels aan te leggen en in stand te houden.

Die schrijft namelijk voor dat bodemverontreiniging moet worden voorkomen of, als de vervuiling eenmaal is geconstateerd, maatregelen moeten worden genomen om verdere schade zoveel mogelijk te beperken.

Lapmiddelen

Gemeenten wijzen er op dat ze dat doen, door bijvoorbeeld kantplanken aan te brengen rondom de velden, waardoor de rubberkorrels zoveel mogelijk op de velden blijven.

Ook gebruiken ze daarvoor schoonloopmatten en uitlooproosters, installeren ze rioolfilters en zeggen ze korrels geregeld op te vegen en te verwijderen. Maar volgens 'Kom van dat gras af' zijn dat slechts 'lapmiddelen', die de vervuiling bij de bron niet aanpakken.

'Tilburg wist vooraf van milieurisico's'

De stichting hoopt gelijk te krijgen van de Raad van State, die zich op 9 maart boog over de vraag of de gemeente Tilburg voldoende heeft gedaan om vervuiling rond een aantal kunstgrasvelden te voorkomen of te beperken. De uitspraak volgt over een paar maanden.

Volgens advocaat Rogier Hörchner van 'Kom van dat gras af' wist Tilburg al voor de aanleg van de velden van de mogelijke milieurisico's. "De enige optie om dit zonder milieuschade te kunnen doen is als je een vloeistofdichte vloer onder die velden aanbrengt. Maar dat is veel te kostbaar."

Hoop op Brussel

Winst betekent zo goed als zeker het einde voor de rubberkorrels, verwacht Hörchner. "De Raad van State zou kunnen zeggen dat het rubbergranulaat vervangen door ander opvulmateriaal." De gemeente Tilburg wilde in aanloop naar de zitting niet reageren.

De stichting heeft, behalve op de rechter, ook zijn hoop gevestigd op de Europese Commissie. Die denkt na over het uitbannen van microplastics, waar ook de rubberkorrels onder zouden kunnen vallen.

Juist duurzaam

De inzamelaars en verwerkers van autobanden én leveranciers van kunstgrasvelden met het granulaat pleiten voor een uitzondering. Zij wijzen er op dat het recyclen van de banden juist duurzaam is: met het vullen van één veld krijgen 24.000 afgedankte autobanden een nieuwe bestemming.

"Wij hebben geageerd tegen een totaalverbod", zegt Edward van der Geest van branchevereniging BSNC. "Want je legt meteen de hele markt stil en dan komt ook de sport onder druk te staan. Als we allemaal over moeten op kurk: waar haal je dat vandaan?"

In de geest van de wet

Volgens Van der Geest doen gemeenten voldoende om verontreiniging zoveel mogelijk te voorkomen. "Als je de wet letterlijk interpreteert mag niks meer. Kurk is ook een bodemvreemde stof. Ik denk dat het meer moet gaan over naar de geest van de wet handelen. Er zoveel mogelijk aan doen om vervuiling te voorkomen. Als het allemaal zwaar toxisch was, zou het al lang zijn verboden."

Wanneer Brussel bekend maakt of de ban op rubberkorrels en mogelijk andere opvulmaterialen er komt is niet duidelijk.