Onbetaalbaar eten, beschimmelde huizen en lang moeten wachten op zorg: de armoede in Verenigd Koninkrijk is groot

Terwijl Londen feestelijk wordt aangekleed voor de kroning van koning Charles III, leven miljoenen Britten in armoede. In het noordoosten van Engeland groeien inmiddels 2 op de 5 kinderen op in armoede: "Zonder hulp kunnen we niet overleven."

De ogen van de wereld zijn morgen gericht op het Verenigd Koninkrijk: met de kroning van Charles wil het land zich van haar beste kant laten zien. Maar achter alle pracht en praal gaat ook een hoop ellende op het eiland schuil: naar schatting 13 tot 14 miljoen Britten leven in armoede, waaronder bijna 4 miljoen kinderen.

'Het systeem stort in'

"Het neemt echt ontzettend toe", vertelt Julie Speed. Samen met haar man Richard runt ze een street food kitchen in het Engelse dorp Grimsby. Mensen die geen eten kunnen betalen, kunnen bij hen terecht voor een maaltijd. Het stel doet dit al 10 jaar, maar zo erg als het nu gesteld is, hebben de weldoeners nog niet eerder gezien

"We zien hier nu een andere groep mensen in armoede leven", legt Julie uit. "Eerst zagen we vooral jonge mannen, maar sinds een jaar zien we ook andere leeftijdsgroepen en families", vertelt ze. "Het systeem stort in elkaar."

Ook mensen met baan

Elke woensdag en zaterdag trekt Richard er met zijn busje op uit in Grimsby, een dorpje aan de oostkust van Engeland. Zijn hulp is hard nodig, ziet hij: "Er is een crisis in dit land. Er komen hier ook gewoon mensen die een baan hebben."

Iemand bij wie Richard elke week langs gaat met zijn voedselbank op wielen is de 40-jarige Aderline. Ze woont samen met haar zoon van 14 en kan niet zonder de voedselhulp. "Zonder zou ik eigenlijk niet kunnen overleven. Dan zou ik mijn zoon niet kunnen voeden."

Inkomen al jaren gelijk

Om haar heen ziet Aderline dat ze niet de enige is die in zware geldnood zit. "Vrienden bellen mij met soortgelijke verhalen, vragen of Richard hen ook kan helpen. Je moet niet vergeten dat deze mensen gewoon een baan hebben maar het niet kunnen betalen om te leven."

Aderline vertelt dat de prijzen overal zijn gestegen, maar dat haar maandelijkse inkomen de afgelopen 5 jaar niet omhoog is gegaan. Ze heeft haar hele leven gewerkt, maar zit sinds een paar jaar thuis vanwege gezondheidsproblemen. De moeder maakt zich veel zorgen: "Er zijn momenten dat mijn zoon kan eten, maar ik niet."

In armoede door ziekte

Gezondheid is een complicerende factor als het om armoede gaat, zegt Julie. "Mensen die naar het ziekenhuis moeten, krijgen vaak geen hulp of moeten lang wachten." Ze legt uit dat er daardoor veel mensen ziek zijn en niet kunnen werken omdat ze wachten op hulp. Vervolgens belanden ze al snel in armoede en moeten ze bij vrijwilligers als Julie en Richard aankloppen voor hulp.

Het sociale vangnet in het Verenigd Koninkrijk is minder goed geregeld dan in Nederland, vertelt econoom Maarten de Ridder van de London School of Economics. Werkgevers hebben in Engeland minder verantwoordelijkheden als je ziek bent. Na 2 maanden al is het je eigen probleem." Ook de hoogte van werkloosheidsuitkering is lager en de bijstand veel langer dan hier, benadrukt hij.

Minder gezonde levensjaren

Tegelijk kampt het Verenigd Koninkrijk met een verslechtering van de zorg. Terwijl de vraag is toegenomen na de coronapandemie, bezwijken de nationale gezondheidszorg (NHS) en het sociale zorgsysteem onder chronische personeelstekorten. Het zorgpersoneel staakt regelmatig vanwege de hoge werkdruk, wat de wachtlijsten alleen maar langer maakt.

Dat is ook terug te zien in de cijfers. Zo ligt Grimsby in Noordoost-Lincolnshire, de regio in Engeland waar in de afgelopen 10 jaar de grootste daling te zien was in het aantal levensjaren dat mensen in goede gezondheid leven. Ten opzichte van 2011 hebben vrouwen in de regio nu 5 gezonde levensjaren minder, mannen hebben zelfs 9 gezonde levensjaren minder.

'Situatie is echt dramatisch'

Bovendien gaat het economisch niet goed met het Verenigd Koninkrijk, ziet De Ridder. "Sinds 2005 zijn de salarissen niet meer meegestegen met de inflatie. Vanaf 2021 zijn de lonen zelfs gezakt, zeker voor mensen buiten Londen", legt hij uit.

Het zijn economische cijfers die veel mensen waarschijnlijk niet verwachten van een land als Engeland. "Er zijn gebieden waar het gemiddelde inkomen lager is dan in Roemenië", zegt hij. "Vooral voor verpleegsters en docenten is de situatie echt dramatisch."

Waarom grijpt politiek niet in?

Als de problemen zo groot zijn, waarom grijpt de politiek dan niet in? Volgens De Ridder is de toegenomen armoede niet zozeer een politieke keuze. "Het heeft veel te maken met Brexit. Er is nauwelijks ergens geld voor omdat bedrijfsinvesteringen gigantisch zijn achtergebleven. Er is sinds 2008 al geen sprake meer van productiviteitsgroei."

"Er zijn simpelweg geen middelen om de publieke voorzieningen te verbeteren. Er is gewoon geen geld voor en de belasting is al vrij hoog", ziet de econoom. Hij verwacht niet dat als de sociaaldemocraten van Labour aan de macht zouden komen, de problemen wel worden opgelost: "Het is politieke onmacht."