Omstreden soapkus zwarte man en witte vrouw 'belangrijk voor Zuid-Afrika'

In de Zuid-Afrikaanse soap '7de Laan' heeft een zoen tussen een zwarte man en witte vrouw tot grote ophef geleid. De baanbrekende kus leidde tot een stroom aan racistische reacties.

De reacties liegen er niet om. Via social media schreven kijkers berichten als: "Ik wil niet dat mijn kinderen worden blootgesteld aan zaken als (...) het mengen van rassen. Ik ben geen racist, maar wit bij wit en zwart bij zwart." Ook kreeg actrice Carina Nel dreigmails na de uitzending van de bewuste aflevering.

Racisme binnen veilige kring

Niels Posthumus is journalist, woont in Zuid-Afrika en schreef het boek 'Liefdes Verdriet', precies over deze kwestie. "Het blijft een gevoelig punt", zo vertelt hij. "De reacties komen van beiden kanten. Witte Zuid-Afrikanen reageren vaak anoniem via Facebook of op feesten waar alleen maar witte medemensen zijn. Als een witte Afrikaan racistische taal uitslaat dan kan iemand voor de racisme-commissie of voor de rechtbank gesleept worden. Dat ligt natuurlijk erg gevoelig na de apartheid. Opmerkingen op straat komen vaker van zwarte Zuid-Afrikanen."

In Zuid-Afrika wordt een relatie tussen twee mensen met verschillende huidskleuren 'een interraciale relatie' genoemd. Niels Posthumus heeft zelf ook ervaren hoe het is om in het land te leven met zo'n relatie. "Je krijgt veel opmerkingen en blikken. Ik heb wel veel meegemaakt met zwarte Zuid-Afrikaanse vriendinnen, bijvoorbeeld dat witte barmannen haar niet wilden bedienen. Er komen veel opmerkingen, vooral van zwarte mannen, dat zij achter mijn geld aan zou zitten."

Opmerkingen kunnen behoorlijk dreigend zijn. Dat maakte Posthumus ook mee toen hij samen met zijn zwarte vriendin een fles wijn ging kopen in de slijterij. "Ze kwam dicht tegen me aan staan. Toen we buiten stonden vroeg ik haar wat er aan de hand was. Ze zei: 'Ik hoorde twee zwarte mannen smoezen dat ze me zouden verkrachten'. Zo'n opmerking heeft alleen maar te maken met het feit dat ik een witte man ben. Dat maakt ze agressief."

Collega's of vrienden? Oke! Geliefden? Nee!

Tot 1985 was het verboden om buiten je eigen 'rassencategorie' te trouwen. Inmiddels leven we ruim 30 jaar verder. Ondanks dat het niet verboden is, is een interraciale relatie allerminst geaccepteerd. De vraag is of de situatie in Zuid-Afrika op korte termijn zal verbeteren. "Het verandert heel langzaam. Je ziet dat bijvoorbeeld zwarte en witte collega's in de middenklasse. Vriendschappen tussen zwarte en witte mensen zie je nog minder vaak. Liefde is de meest intieme relatie die er is. Dat geeft de grootste problemen en zie je het minst", zegt Posthumus. "Je hoeft je collega niet voor te stellen aan je ouders, je geliefde wel."

De interraciale liefdesrelaties die er wel zijn, zijn er voornamelijk in progressieve wijken in Johannesburg. "Een witte man en een zwarte vrouw kom je iets vaker tegen. Je ziet dan wel vaak dat de witte man uit het buitenland komt."

Hoop gevestigd op jonge generatie

De hoop om de situatie te veranderen is gevestigd op de jongste generatie. Niels Posthumus: "Hoe jonger de Zuid-Afrikanen zijn, hoe meer ze gewend zijn om interraciaal met elkaar om te gaan. Mensen van een jaar of 40 hebben in de tijd van apartheid op strikt gescheiden scholen gezeten. Nu zitten jongeren op gemengde scholen. Jongeren die daarmee opgroeien hebben iets minder vooroordelen dan hun ouders. Het probleem zit hem alleen in het voorstellen van je geliefde aan je ouders. Zeker aan de blanke kant heb je ouders die een zwarte vriend of vriendin voor hun kind niet echt accepteren."

De zoen in de soapserie '7de Laan' lag dus duidelijk gevoelig. Kijkers moesten er, op zijn zachtst gezegd, aan wennen. Toch is de rol van zo'n soapserie heel belangrijk, volgens Niels Posthumus. "Een kus in een soapserie is een eerste stap, maar wel een belangrijke stap. Afrikanen kijken veel naar soapseries. Als ze maar vaak genoeg zoenen dan wordt het normaler. Ook voor de jeugd die kijkt."