Op meerdere plekken veroorzaakt gerecyclede grond milieuvervuiling. Tegen het afvalbedrijf dat de grond heeft gereinigd, loopt nu een strafrechtelijk onderzoek.
Bij minstens tien projecten, verspreid over Nederland, bestaan zorgen over milieuvervuiling. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en Trouw. Er is gereinigde grond gebruikt die 'schoon' zou moeten zijn, maar waarin toch schadelijke stoffen blijken te zitten. Bij een aantal projecten is inmiddels aangetoond dat de schadelijke stoffen in het grond- en oppervlaktewater zijn terechtgekomen.
Thermisch gereinigde grond
Het gaat om zogeheten 'thermisch gereinigde grond' (TGG). Deze grond komt uit bodemsaneringen en is gemengd met teerhoudend asfaltgranulaat. Door dit mengsel onder hoge temperaturen te verhitten, breken de schadelijke stoffen, bijvoorbeeld uit minerale olie, af.
Het 'schone' eindproduct mag worden hergebruikt als 'industriegrond', bijvoorbeeld in dijken, geluidswallen of onder wegen. Dat gebeurde de afgelopen jaren bij tientallen projecten.
Onomkeerbare schade
In Bunschoten wordt een dijk waaruit vervuiling lekt de komende maanden gesaneerd. En in het Zeeuwse Perkpolder stappen boeren naar de rechter, omdat ze bang zijn dat een in 2015 aangelegde dijk hun land en het grondwater verontreinigt.
Daarnaast wordt bij de Plas van Heenvliet in Brielle en bij een ontpolderingsproject in de Biesbosch het grondwater in de gaten gehouden vanwege vervuiling. Rijkswaterstaat laat vijf grote projecten onderzoeken op mogelijke milieuverontreiniging.
Cruciale fout
Volgens bodemdeskundige Theo Edelman, die onderzoek deed naar de dijk in Zeeland, is bij het schoonmaken van de grond een cruciale fout gemaakt. Zo heeft het bedrijf Afvalstoffen Terminal Moerdijk (ATM), dat de grond reinigde, nagelaten de 'vulstof' uit het asfalt te verwijderen. Daarmee overtrad het bedrijf de regels, zegt Edelman.
Die vulstof bevat zware metalen, die in de bodem en het grondwater sijpelen en voor een belangrijk deel de milieuproblemen rond de dijk verklaren, zegt Edelman. Ook is de grond niet goed gereinigd, omdat er nog stoffen aanwezig zijn die bij verhitting verdampen, zoals het kankerverwekkende benzeen.
Inspectie legde reiniging stil
De grond die bij de in opspraak geraakte projecten is gebruikt, is grotendeels afkomstig van ATM. Nadat de eerste vervuiling bij een dijk in Bunschoten aan het licht was gekomen, droeg de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) het bedrijf in 2017 op het reinigingsproces aan te passen, omdat het zich niet aan de regels hield.
Pas na goedkeuring van de inspectie mocht het materiaal weer worden toegepast. De markt voor thermisch gereinigde grond is intussen ingestort: het materiaal mag onder voorwaarden weer worden toegepast, maar in de praktijk gebeurt dat amper.
Strafrechtelijk onderzoek
Het Openbaar Ministerie verdenkt ATM ervan de grond en het asfalt niet volgens de voorschriften schoongemaakt te hebben. Daarmee klopten de certificaten, die als het wettelijke bewijsmiddel bij de grond horen, ook niet meer.
ATM laat in een schriftelijke reactie weten gereinigde grond te produceren 'die voldoet aan de gestelde eisen'. "Wij worden regelmatig getoetst, zodat de kwaliteit gewaarborgd blijft", zegt een woordvoerder. Ook zegt ATM de grond niet rechtstreeks aan aannemers te hebben geleverd, maar aan een externe partij die ervoor moest zorgen dat de grond op de juiste manier werd toegepast. Op specifieke vragen van EenVandaag en Trouw, onder meer over de conclusies van bodemdeskundige Theo Edelman, wil het bedrijf niet ingaan.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.