'Nu is het ergste moment gekomen': dagboek 'Poolse Anne Frank' na 70 jaar gepubliceerd

'Je bent een ongelukkige Jood, net als ik, opgesloten in het getto. Heilige God, kunt U me redden? Kunt U hen redden? Allemaal', schreef Renia Spiegel op 12 mei 1942. Jarenlang lag het dagboek van de 'Poolse Anne Frank' in de kluis van haar zusje, tot nu.

'Het dagboek van Renia Spiegel' wordt vergeleken met het boek van Anne Frank. Er zijn veel gelijkenissen; beide groeiden op in vrede, waren Joods en allebei schreven ze hun gedachten en angsten op in een dagboek. Het verschil is dat Anne Frank het leven beschrijft in jarenlange onderduiking terwijl Renia het leven omschrijft in de gewone stad en het Joodse getto tijdens de oorlogsjaren.

Over vriendje en Hitler

Renia schrijft over haar familie en zusje, haar eerste vriendje Zygmunt en het dagelijks leven in de Poolse stad. 'Ik voel me hemels in mijn blauwe schoenen. Zygu heeft ze voor me gemaakt! Wat een genot! Het ontroert me om te bedenken dat hij ze speciaal voor mij voor mij gemaakt heeft. Ik ben zo blij dat het me de adem beneemt', schreef ze op 2 mei 1942.

Tegelijkertijd zijn stukken te lezen waarin ze de angst en gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog beschrijft. En hoe de nationaalsocialistische partij van Hitler steeds meer macht krijgt en de vrijheid van joden verdwijnt. De vertaler die het dagboek als eerste las, zag meteen dat het zeer bijzonder is. "De schrijfstijl is prachtig en het verhaal zelf ook. De details over het alledaagse leven in uitzonderlijke omstandigheden zijn volkomen overtuigend."

Voor jou zal ik altijd dezelfde Renia zijn, een vriendin, maar voor anderen zal ik iemand worden die minderwaardig is, ik zal iemand worden die een witte armband met een blauwe ster draagt. Ik zal een Jodin zijn

Uit het dagboek van Renia Spiegel

Geheim dagboek

Renia moest gedwongen met haar familie in de joodse getto gaan wonen. Haar vriend, Zygmunt Schwarzer, zorgde ervoor dat Renia met haar gezin kon verhuizen. Ze doken onder in het huis van Zygmunts ouders. Maar ze werden verraden en op 30 juli 1942 werd Renia met de ouders van Zygmunt doodgeschoten op straat. Zygmunt, de ouders en zus van Renia overleven en vluchten uiteindelijk naar de VS.

Zygmunt kreeg het dagboek in zijn bezit en gaf het aan Ariana Bellak, het jongere zusje van Renia. Ariana wist tijdens de oorlog niets van het dagboek, dat Renia geheim hield voor iedereen. Ariana legde het in een kluis en laat het daar jaren liggen. Het is te pijnlijk voor haar om het dagboek te lezen. Tot haar dochter, Alexandra Bellak, haar ervan weet te overtuigen dat het verhaal van Renia moet worden verteld. Het boek is vertaald naar het Nederlands en is vanaf vandaag verkrijgbaar in de boekhandels.