Noorse criminelen willen niet weg uit Nederland

"Bijna niemand hier wil weer terug naar een Noorse gevangenis”, zegt Mickey als hij zijn cel binnenstapt. “In de Nederlandse gevangenis is het beter.” De Macedoniër is een van de 200 veroordeelden die verblijven in gevangenis Norgerhaven in Veenhuizen. De strafinrichting wordt sinds 2015 gehuurd door Noorwegen. In september stopt de huur en moeten de gevangenen, tot hun verdriet, terug naar Scandinavië. Verslaggever Laura Kors ging bij hen op bezoek.

Ik zou graag een foto van Mickey ‘s cel laten zien, maar onder geen beding mag ik mijn telefoon of een camera meenemen in de gevangenis. Daar is de Noorse gevangenisdirecteur Karl Hillesland heel streng in. “Een journalist is bij hoge uitzondering welkom, maar een telefoon absoluut niet.” Later wordt mij duidelijk waarom.

Hoewel Mickey alleen in een cel zit, heeft hij een stapelbed. Onder slaapt hij en boven liggen wat spullen. De rest van zijn kleine ruimte is gevuld met een bureau, tafeltje, mini-koelkast, televisie, toilet en wastafel.

Het uitzicht vanuit zijn getraliede raam, niet onbelangrijk voor een gedetineerde, is de binnenplaats van het monumentale bakstenen gebouw: een groot grasveld, oude hoge bomen, een basketbalveld en, omdat het gebouw maar drie verdiepingen hoog is, een groot stuk bewolkte lucht.

De voordelen van de Nederlandse gevangenis

“Het uitzicht is hier veel mooier dan in Oslo. Daar zag ik maar een klein beetje tuin helemaal onderaan het raam. Dat was een somber gebouw van beton en staal”, zegt Mickey. Het mooie uitzicht blijkt het begin van een lange lijst met voordelen van Norgerhaven die Mickey en zijn medegedetineerde Mile, oplepelen.

In Norgerhaven mogen de gedetineerden wel vier tot vijf uur per dag naar buiten, in Noorwegen maar een uur. Hier krijgen ze 60 euro weekgeld, in Noorwegen maar 30 euro. Ook krijgen ze hier twee stuks fruit per dag, in Noorwegen maar een. 

Een van de belangrijkste voordelen betreft het bezoek dat ze mogen ontvangen. Mickey heeft zijn vrouw, twee jonge dochters en moeder langs gehad: “Ze mochten hier zes dagen blijven, in Oslo mag bezoek maar drie dagen blijven. Dat is echt een heel groot verschil, als je vast zit.”

Mile voegt er aan toe dat het voor zijn familie, die eveneens uit Macedonië komt, veel makkelijker is om naar Nederland te komen. “Noorwegen is veel verder weg en veel duurder.” Dat Nederland relatief goedkoop is levert nog een ander voordeel op: “Sigaretten zijn hier maar 6,50 euro per pakje, in Noorwegen 25 euro.”

Fijn, die Noorse gevangenen

Bewakers mag ik niet interviewen. Wel wordt mij gaandeweg duidelijk dat veel van hen liever met Noorse dan met Nederlandse gevangenen werken. Ik vraag Mickey en Mile of zij dat kunnen verklaren. Via via, hoe precies wordt mij niet helemaal duidelijk, krijgen zij verhalen te horen over de nabijgelegen gevangenis Esserheem, waar Nederlanders zitten.

“Daar wordt veel vaker gevochten”, begint Mickey. “En dat is ook logisch. Doordat zij uit Nederland komen, kunnen ze veel gemakkelijker drugs en telefoons de gevangenis binnen laten smokkelen. Dat leidt tot gelazer. Dat zag ik ook in Oslo. Mensen die daarvan komen konden via familie en vrienden dingen regelen. Zo werkt dat gewoon.” Nu begrijp ik waarom ik mijn telefoon absoluut niet mocht meenemen.

Geschoren hoofden en trainingspakken

De overeenkomsten tussen beide mannen, die elkaar in de bak leerden kennen, zijn talrijk. Naast het geschoren hoofd en een dracht van trainingsbroek met t-shirt, komen beiden uit Macedonië, hebben beiden jonge kinderen en zitten ze allebei vijf jaar en drie maanden vast voor drugshandel.

De bewakers in Noorwegen zijn niet alleen streng, maar ook racistisch

Mickey, gevangene Norgerhaven

Als ze in september terug gaan naar Noorwegen, moeten ze daar nog ongeveer een jaar vastzitten. Daar kijken ze met lede ogen naar uit. Voor een groot deel komt dat door de bewakers. “De bewakers in Noorwegen zijn niet alleen streng, maar ook racistisch. Ze doen altijd wel alsof het een liberaal land is, maar het is het meest racistische land ter wereld”, zegt Mickey. De voorkeur gaat dan ook uit naar de Nederlandse bewakers, die aardig zijn en waar ze nog wel eens een praatje mee maken.

De toekomst van het personeel

Ook het Nederlandse personeel maakt zich zorgen over hun toekomst na september. Wordt de gevangenis wel opnieuw gevuld? Dat is de 250 werknemers wel toegezegd, aldus voorzitter van de Ondernemingsraad, Karin Landman. “Destijds heeft Nederland de eigen gedetineerden verplaatst om ruimte te maken voor de Noren. Die wilden per se deze gevangenis, omdat het zo’n prettige omgeving voor gevangenen is. In eerste instantie was Norgerhaven helemaal beschikbaar om te huren.”  

Maar nu de Noren daadwerkelijk weg gaan, omdat het cellentekort in eigen land is opgelost, heeft minister Sander Dekker van Rechtsbescherming laten weten het gebruik van Norgerhaven in overweging te nemen. Dat stemt de OR ongerust. “Hier in de regio Noord zijn zoveel gevangenissen gesloten de laatste jaren, dat we het ergste vrezen”, zegt Landman.

Mickey laat weten Nederland een geweldig land te vinden en hier zeker terug te willen komen. Is dat een dreigement of een belofte, vraag ik de veroordeelde crimineel. Hij moet lachen: “een belofte!”