Nicolines vader weigerde Indonesisch dorp plat te branden en werd als landverrader gezien: 'Hij heeft gewoon heldendaad verricht'

In de gevangenis belanden en als landverrader worden gezien omdat je een dorp niet wil platbranden: het overkwam marinier Joop de Hoog, die als 19-jarige op Java in Indonesië diende. 75 jaar later komt er mogelijk eindelijk eerherstel.

Zelf zal hij dat niet meer meemaken, maar zijn dochter Nicoline de Hoog wel. Zij zit vandaag op de publieke tribune van de Tweede Kamer, waar het rapport over het Nederlandse optreden en het structureel excessief geweld tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog tussen 1945 en 1950 wordt besproken.

Bevel geweigerd

Haar vader Joop werd op 19-jarige leeftijd als jonge marinier naar Oost-Java gestuurd. Hij kreeg de opdracht om een Indonesische kampong, een klein dorp, af te branden als repressiemiddel. "Met de mensen die daar woonden inbegrepen", zegt zijn dochter. Maar hij weigerde om dit te doen, samen met twee andere mariniers.

Voor het weigeren van het bevel werd hij een halfjaar in hechtenis genomen. Later werd hij veroordeeld tot 2 jaar cel vanwege militaire ongehoorzaamheid. Deze straf zat hij uit op Java. Hij werd gezien als een landverrader.

Nooit gepraat over verleden

Dit achtervolgde hem zijn hele leven, vertelt zijn dochter Nicoline. "Wat ik heb begrepen is dat hij in Nederland nog een poosje ondergedoken zat. Waarschijnlijk was hij bang voor wraakacties door andere militairen." Later hervatte Joop zijn leven. Hij studeerde psychologie en stichtte een gezin.

Maar het trauma dat hij had opgelopen, zat nog diep. Over zijn tijd in Indonesië heeft hij daarom nooit met zijn familie gepraat. "Het enige wat hij ons daarover vertelde, mijn zus en mij, was dat hij op wacht stond en met zijn geweer op de grond klopte. Toen ontdekte hij dat naast hem een vogelspin zat."

'Het heeft nooit het daglicht mogen zien'

Nicoline leerde pas in 2012 over de daad van haar vader, toen ze werd benaderd door onderzoeksjournalist Max van der Werf. "Hij stuitte op het verhaal van de drie mariniers", doelt ze op de jonge mannen die het bevel hadden geweigerd. "Van hem heb ik gehoord wat er gebeurd was." Haar vader kon ze er niet meer over spreken, die is op 52-jarige leeftijd overleden.

Het lot van haar vader ging haar niet in de koude kleren zitten, vertelt ze. "Er kwam wel eventjes een emotiegolf naar boven. Hij heeft eigenlijk gewoon een heldendaad verricht, maar dat heeft nooit het daglicht mogen zien. Dat vind ik echt verschrikkelijk."

Geen excuses of eerherstel

Volgens haar is er in de jaren na de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog nooit contact opgenomen met haar vader vanuit de Nederlandse overheid om excuses aan te bieden voor wat hem is overkomen. Daar heeft zij in ieder geval nooit iets over gehoord.

Wel hebben Nicoline en andere familieleden daar werk van gemaakt met als doel eerherstel voor haar vader. Maar hier is nooit iets van terechtgekomen, vertelt ze. "Iemand in de Tweede Kamer zou hiermee aan de slag gaan, maar dat is nooit gebeurd. Het is gewoon blijven liggen."

'Niet durven toegeven dat het niet deugde'

Dat vindt Nicoline buitengewoon teleurstellend. "Dat is het pijnlijke daaraan. Dat je niet durft om toe te geven dat het gewoon niet deugde wat daar gebeurd is. Dat zegt ook wel iets over de Nederlandse overheid."

Het debat in de Tweede Kamer over de conclusies uit het onderzoek gaat zij ondertussen met grote interesse volgen. "Ik wil er graag bij zijn omdat ik heel benieuwd ben wat er allemaal gezegd gaat worden. En ook omdat het ook over mijn vader gaat."

Mogelijk alsnog eerherstel

Zij hoopt nu alsnog op een eerherstel van haar vader. Dit is heel belangrijk voor haar, ook al zal Joop zelf dit niet meer persoonlijk meemaken. "Het zou mij enorm blij maken als via mij excuses worden gemaakt aan mijn vader."

"Dan kan ik tegen mijn vader zeggen: 'Nou pa, al is het 75 jaar geleden, maar je krijgt toch nog je eerherstel.'"