IS'ers maakten zich op grote schaal schuldig aan oorlogsmisdaden. Maar veroordelingen voor Nederlandse IS'ers blijven vooralsnog uit. IS-doelwit, de yezidi, nemen nu het heft in eigen hand: "Wij gaan onze eigen bewijslast verzamelen."
"Deze mensen hebben ons zoveel pijn gedaan, we kunnen ze niet zomaar laten", zegt Wahhab Hassoo. Hij is een van de initiatiefnemers van het Yezidi Legal Network, een netwerk van betrokkenen en deskundigen die zelf bewijs willen verzamelen voor onder andere de genocide op de yezidi op 3 augustus 2014.
Angst dat ze straf ontlopen
De 24-jarige politicologiestudent Hassoo ontvluchtte het gebied in 2012 met zijn ouders, broers en zus. Vlak voordat IS de macht grijpt, weet de familie te vluchten en komt terecht in Gelderland. Hassoo is een belangrijke spreekbuis geworden voor de Nederlandse yezidi-gemeenschap. Hij richtte een hulporganisatie op: NL helpt Yezidis.
Volgens Hassoo leven er grote zorgen onder Nederlandse yezidi's. "Ze zijn bang dat IS'ers aan hun straf ontkomen voor misdaden die ze hebben gepleegd tegen onze mensen", vertelt hij. "En dat terugkeerders alleen berecht worden voor deelname aan terroristische organisaties." De meeste teruggekeerde Syriëgangers kregen celstraffen tot 6 jaar cel. Onbegrijpelijk, vindt Hassoo. "Waarom straffen ze dan niet het maximale, 15 jaar?"
De genocide op de yezidi
In de zomer van 2014 viel IS de Noord-Iraakse provincie Sinjar binnen. Op 3 augustus dreven zij tienduizenden yezidi's uit hun huizen en jaagden ze het Sinjargebergte op. Eenmaal daar zaten ze als ratten in de val. Er werden duizenden yezidi's op één dag vermoord. Ook werden er op die derde augustus 6000 yezidi's, vooral vrouwen, ontvoerd door IS. Zij werden meegenomen naar de stad Mosul, toen de hoofdstad van IS in Irak. Inmiddels zijn er meer dan 73 massagraven ontdekt met daarin de yezidi's die op dat moment vermoord zijn.
Eigen bewijslast
Afgelopen zomer werd voor het eerst een Nederlandse terugkeerder veroordeeld voor een oorlogsmisdrijf. Oussama A. werd veroordeeld voor het lachend poseren met een door IS gekruisigde man.Tegen de rechter zei hij dit onder druk te hebben gedaan, omdat men anders dacht dat hij een afvallige was. Hij kreeg 7,5 jaar cel.
Hassoo is met een aantal andere studenten het Yezidi Legal Network gestart met als doel bewijs te verzamelen tegen IS'ers. "We willen onze eigen bewijslast samenstellen en dit aanbieden aan een officier", vertelt hij over het initiatief. Ze zijn net een maand bezig. De bedoeling is dat ze getuigen opsporen, spreken en een database opzetten met hun verklaringen.
Goed laten informeren
Marieke de Hoon, universitair docent Internationaal Strafrecht aan de Vrije Universiteit, noemt het initiatief van de yezidi "interessant". Het bewijs dat het netwerk verzamelt, kan zeker waarde hebben bij de strafrechter, zegt ze. "Ze moeten zich goed laten informeren. Je moet goed opletten hoe je getuigen ondervraagt."
"Betrouwbare verklaringen zijn bewijs, maar zijn niet per se voldoende", legt De Hoon uit over hoe de rechter naar bewijs zal kijken. "Eén getuige is geen getuige. Je hebt bewijs nodig om het te ondersteunen. Hoe betrouwbaar is het? Zijn er alternatieve scenario's mogelijk? Hoe komt hij ertoe, is het waar?"
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.