Nederland krijgt tik op de vingers van VN inzake 'afstandsmoeders': 'Heb mijn zoon 48 jaar niet gezien'

Nederland heeft een tik op de vingers gekregen van de VN in de zaak van 'de afstandsmoeders'. Dat zijn vrouwen die werden gedwongen hun baby af te staan. Trudy Scheele-Gertsen is zo'n moeder. "Deze brief helpt mij enorm en niet alleen mij."

Nederland moet meer doen voor alle vrouwen die tussen 1956 en 1984 werden gedwongen om hun kind af te staan. Dat schrijven twee speciale VN-rapporteurs aan de Nederlandse staat in een brief die zaterdag openbaar is geworden. Het zou om duizenden vrouwen gaan. In de brief wordt uitgebreid ingegaan op de rechtszaak die afstandsmoeder Trudy Scheele-Gertsen aanspande tegen de staat en die ze in eerste instantie verloor.

'Helpt enorm'

"Ik vind de brief prachtig en het helpt mij enorm", zegt Scheele-Gertsen. "En niet alleen mij, maar ook al die moeders die dat hebben meegemaakt in die tijd. Want het is echt onrecht wat toen geschiedde."

Scheele-Gertsen kreeg in 1968 een zoontje, Willem Jan. Ze was op dat moment 21 jaar oud en ongehuwd. "Vrouwen hadden heel weinig in te brengen in die tijd en moesten zich maar gedragen naar de mores van de kerk."

Gedwongen

Haar ouders stuurden haar naar de nonnen van de Paula Stichting in Oosterbeek om te bevallen. Dat was een tehuis speciaal voor ongehuwde moeders. Ze mocht Willem Jan niet zelf opvoeden en werd uiteindelijk gedwongen hem af te staan voor adoptie.

"Dat ging heel venijnig. Ik had me al helemaal ingesteld dat ik als alleenstaande moeder door het leven zou gaan. Maar er was geen denken aan, dat kon niet. Daar heeft de Raad voor de Kinderbescherming een stokje voor gestoken."

'Historisch onrecht'

Journalist Christel Don schreef het boek Afstandsmoeders, waarvoor ze tien vrouwen sprak die werden gedwongen om hun kind af te staan voor adoptie. Het onderwerp laat haar niet los. "Die vrouwen werden weggestopt, alsof ze een criminele daad hadden begaan."

Don vindt het terecht dat de VN-rapporteurs Nederland een tik op de vingers geven. "Het gaat om historisch onrecht. Daar is van alles misgegaan. Maar het gaat ook over het heden, over de vraag: hoe repareer je dat? En ook reparatie is een mensenrecht. En op dat vlak is nog steeds niks gebeurd. Dus Nederland loopt achter."

De tijd dringt

In Ierland, België en Australië hebben de overheden wel excuses gemaakt en is er ondersteuning en financiële compensatie gekomen. "Daar zou Nederland een voorbeeld aan mogen nemen", stelt Don.

"Het duurt hier wel heel lang en die vrouwen zijn allemaal op leeftijd, dus de tijd dringt."

48 jaar niet gezien

Het zou uiteindelijk tientallen jaren duren voor Scheele-Gertsen haar zoon Willem Jan weer zou zien. Al die tijd wist ze niet waar hij was. "Ik heb hem 48 jaar niet gezien, het bleef allemaal geheim. En daar werkte de overheid ook heel hard aan mee."

"Ik ben wel heel lang boos geweest, maar boos zijn dat helpt niet." Dat was een van de redenen om er iets mee te doen. Samen met vrouwenrechtenorganisatie Bureau Clara Wichmann stelde ze de staat aansprakelijk voor het leed van vrouwen die in het verleden gedwongen hun baby afstonden. Volgende maand is het hoger beroep in die zaak. Scheele-Gertsen: "Het kost me heel veel energie, maar ik doe het niet alleen voor mijzelf. Ik ben me heel erg bewust dat het voor alle vrouwen op deze wereld heel belangrijk is."