Mohammad uit Syrië werkt vandaag in Rotterdams stembureau: 'Blijft wennen dat je hier zelf mag kiezen'

Stemmen is niet in elk land vanzelfsprekend, weet ook Mohammad die in 2016 naar Nederland vluchtte vanuit Syrië. Vandaag is hij vrijwilliger tijdens de Provinciale Statenverkiezingen en dat vindt hij best bijzonder.

Voor wie in Nederland is opgegroeid is stemmen een vanzelfsprekendheid, maar dat is in veel landen niet het geval. Daar kan Mohammad (40) over meepraten.

Geen democratie

In Syrië, waar dictator Bashar al-Assad aan de macht is, is geen sprake van een democratie, vertelt Mohammad. Daar worden wel 'verkiezingen' georganiseerd, maar die zijn niet democratisch. Je bent namelijk verplicht om te stemmen op de zittende president. "In het kieslokaal ga je aan een tafel zitten en krijg je een stembiljet met daarop drie namen, maar als je niet de naam aankruist van de zittende president heb je een probleem."

"Ook kijkt de politie mee en als je niet komt opdagen om te stemmen, zoeken ze je thuis op", vervolgt hij. Mohammad zegt dat zelfs de namen van overleden mensen worden gebruikt om Assad op papier zoveel mogelijk stemmen te geven. "We maakten vaak de grap dat als je je overleden grootouders wilde ontmoeten, je naar het stembureau moest gaan."

Ingewikkelde cursus

Dat Mohammad nu wél zelf kan kiezen op welke partij hij stemt, zonder ernstige gevolgen, vindt hij bijzonder en ook wel onwerkelijk. Het was voor hem een belangrijke reden om zich aan te melden voor een cursus van de stichting Mano, waarin nieuwe Nederlanders worden opgeleid als vrijwilliger in het stemlokaal.

De cursus in deze vorm is nieuw, vertelt Annette Diender, die met het idee kwam toen ze een paar jaar geleden zelf vrijwilliger op een stembureau werd. "Ik ontdekte toen hoe ingewikkeld de toenmalige cursus was, hoeveel jargon erin zat, wat de drempel voor potentiële vrijwilligers hoog maakte. Dat vond ik zonde, want aan vrijwilligers is altijd een tekort."

Meedoen in de samenleving

Op aanraden van Annette werd de cursus aangepast en zo beter te begrijpen gemaakt voor mensen die Nederlands niet als eerste taal hebben, maar wel graag willen bijdragen. Mensen zoals Mohammad.

Hij is daarmee een van de zeven nieuwe Nederlanders die in Rotterdam de cursus volgden en vandaag aan de slag gaan als vrijwilliger in een stembureau. "Ik ging de cursus volgen omdat ik het belangrijk vind om mee te draaien in de samenleving, omdat ik de taal beter wilde leren. En omdat ik er wilde achterkomen hoe de Nederlandse politiek werkt, wat vrijheid eigenlijk betekent."

Wennen aan vrijheid

Hoewel hij inmiddels 7 jaar in Nederland woont, vindt Mohammad het nog altijd een vreemd idee dat hij in dit land zijn mening kan geven zonder dat hij daarvoor gestraft wordt. "Eigenlijk durf ik in het openbaar nog steeds niet goed te zeggen wat ik ergens van vind. Ik denk dat dat gevoel nooit helemaal verdwijnt."

Ook 'nee' zeggen vindt hij lastig, vooral tegen een leidinggevende. Net als pauzeren tijdens zijn werk. Dat voelt toch als iets wat niet mag. "Als je opgroeit op een plek waar je geen vrijheid hebt, is het lastig om je vrij te voelen, ook als je inmiddels op een plek woont waar je wel vrij bent."

Meerdere stembiljetten

Wat Mohammad vandaag gaat doen op het Rotterdamse stembureau? "Verschillende dingen: mensen ontvangen, aanwijzen wie naar welk stemhokje mag en aanwijzen in welke bus welk stembiljet mag."

Omdat er gestemd kan worden voor de Provinciale Staten én voor de waterschappen zijn er meerdere stembiljetten. "Ik vind het wel spannend, maar ik heb er ook heel veel zin in."

Zelf kiezen moeilijk

Dit is overigens niet de eerste keer dat Mohammad vrijwilligerswerk doet, hij is al sinds zijn komst in Nederland aan de slag gegaan bij verschillende organisaties. Hij hoopt op een gegeven moment ook betaald werk te kunnen gaan doen, al is een baan vinden lastig, merkt hij. Onder andere doordat hij nog altijd slecht slaapt sinds hij zijn thuisland ontvluchtte.

Zelf gaat Mohammed vandaag ook stemmen, al blijft hij het heel vreemd vinden om in zijn eentje zo'n hokje in te gaan zonder dat iemand controleert wie hij aankruist. "Kiezen vind ik heel moeilijk, omdat ik niet gewend ben dat dat mag." Hij grapt: "In die zin is stemmen in Syrië een stuk makkelijker."