Moeten we speciaal ic-bedden reserveren voor niet-coronapatiënten bij code zwart? 'Het is een afschuwelijk dilemma'

Wie krijgt een ic-bed en wie niet, het is soms een keuze voor leven of dood. Nu het aantal coronabesmettingen toeneemt wordt het weer tijd om daar goed over na te denken, vindt medisch ethicus Marcel Verweij. "Er moeten keuzes worden gemaakt."

In de ziekenhuizen liggen inmiddels weer net zoveel mensen als aan het begin van de zomer. "Nu we naar een wat slechter scenario toe gaan zie je dat er vragen ontstaan over of het aanvaardbaar is dat de ic-bedden nu vooral worden bezet door niet-gevaccineerden."

Pre-selectie maken

"Je zou kunnen zeggen; we gaan een bepaald aantal bedden reserveren voor COVID-19-patiënten en een bepaald aantal bedden voor mensen die geen COVID-19 hebben en die hopelijk kortere zorg nodig hebben", zegt Verweij.

Verweij, die als filosoof meeschreef aan het crisishandboek voor ic's, snijdt hiermee een gevoelig onderwerp aan. Ziekenhuizen zouden zich volgens hem dan strikt vast moeten houden aan het deel dat gereserveerd is voor COVID-19 en het deel dat gereserveerd is voor niet-COVID-19.

Voldoende reddingsboeien, maar we delen ze niet uit

Wanneer we ervoor kiezen om een deel van de ic-bedden te reserveren voor coronapatiënten, zitten daar volgens Verweij ook haken en ogen aan. "We zijn dan zelf de schaarste die er al is, nader aan het verdelen. Ik denk dat hierover gesproken moet worden", zegt hij. "Ik ben benieuwd hoe professionals op de ic hier tegenaan kijken."

"Ik vind het zelf moeilijk", vervolgt Verweij. "Het voelt dan alsof we voldoende reddingsboeien hebben om mensen te redden, maar we ze nog niet allemaal uitdelen, voor het geval er straks nog meer mensen komen."

Toegang tot ic voor iedereen

Verweij heeft begrip voor frustratie bij patiënten die al maanden op een operatie wachten, of zorgverleners die zich uit de naad werken voor mensen die misschien wel niet op dat bed hadden hoeven te liggen. Toch is het ook een heikel punt volgens hem. "Bij de toegang tot de ic mag je geen rekening houden wat voor ongezonde keuzes iemand heeft gemaakt."

Ongevaccineerden moeten net zo goed toegang hebben tot de intensive care als gevaccineerde mensen. Dat is een van de fundamentele principes voor de gezondheidszorg. "Bij mensen in nood kijk je niet naar 'eigen schuld dikke bult'."

Draaiboek code zwart

Tijdens de eerste coronapiek schreef Verweij mee aan het draaiboek voor alle Nederlandse intensive cares, speciaal voor het allerzwartste scenario. Dit draaiboek zal ook nu, mocht er een nieuwe piek komen, leidend zijn. "De ene patiënt heeft een beter prognose dan de andere, dan zal die eerste patiënt voor gaan. Daar kijk je als eerste naar."

"Een tweede stap is het voorrang geven van zorgpersoneel, vooral als zij zelf een hoger risico hebben gelopen", vervolgt hij. "Een derde is controversieel, maar dat mensen die al een heel leven hebben genoten, minder prioriteit hebben dan jongeren die nog maar een klein stukje van het leven hebben gehad.

'Één coronapatiënt houdt een bed vast voor vijf anderen'

"Een van de uitgangspunten van het Draaiboek Code Zwart is dat we proberen, met de faciliteiten die we hebben, zoveel mogelijk mensen te redden", legt hij uit.

"Veel van de patiënten die geen corona hebben, zullen vaak een kortere tijd op de ic nodig hebben. Één corona-patiënt houdt misschien een bed vast voor 14 dagen waar 5 andere mensen voor korte tijd behandeld kunnen worden."

Afschuwelijk dilemma

"Je wil een optimale verdeling organiseren met een aantal bedden voor corona-patiënten en een aantal voor non-coronapatiënten. Daarmee hoop je te bereiken dat je meer mensenlevens kan redden."

"Onder collega medisch-ethici zijn hier verschillende gedachten over", vertelt hij. "Kun je dit voldoende rechtvaardigen? Kun je besluiten niet iedereen te helpen omdat je in de andere groep meer levens kunt redden? Dan ga je meer een beleid organiseren. Iets wat je landelijk zal moeten doen. Daar zal de politiek zich over moeten uitspreken. Het blijft een afschuwelijk dilemma."