Moeten jongeren al vanaf hun 16de kunnen stemmen bij verkiezingen? 'We moeten ze echt aan tafel zetten'

Nieuw-Zeeland wordt mogelijk het volgende land waar jongeren onder de 18 mogen stemmen. In Nederland lijkt er ondertussen maar weinig animo voor het verlagen van de kiesleeftijd. "Maar jong stemmen is belangrijk voor het creëren van politiek bewustzijn."

Een opvallend vonnis in Nieuw-Zeeland, daar heeft het Hooggerechtshof bepaald dat het discriminerend is dat 16- en 17-jarigen niet mogen stemmen. De rechtszaak was aangespannen door jongerenbeweging Make It Sixteen. Ook in Nederland klinkt regelmatig de roep om jongeren stemrecht te geven, maar is dat een verstandig idee?

'Een sterkere stem geven'

Huri Sahin van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) vindt van wel. Die raad adviseerde het kabinet in 2019 al om te gaan experimenteren met een lagere kiesgerechtigde leeftijd. Door jongeren bijvoorbeeld al vanaf 16 jaar te laten stemmen, betrek je ze eerder bij de democratie. En jong geleerd is oud gedaan, zo is de gedachte.

"De democratie wordt ook eerlijker", zegt Sahin. "De besluiten die volksvertegenwoordigers nemen gaan ook over de toekomst. Kinderen en jongeren hebben de langste toekomst voor zich, maar ze zitten niet aan tafel." Door 16- en 17-jarigen stemrecht te geven, geef je jongeren volgens haar 'indirect ook een sterkere stem'.

Politieke betrokkenheid vergroten

"Het gevaar kan zijn dat politici onvoldoende rekening houden met de belangen van jongeren", vervolgt ze. "En daardoor kunnen ze minder betrokken raken of zelfs afhaken. In vergelijking met andere landen gaat het in Nederland nu al minder wat betreft de politieke betrokkenheid van jongeren."

Je stem uitbrengen is heel belangrijk voor het politieke bewustzijn van iemand, benadrukt Sahin. "Pas als je de mogelijkheid krijgt om te stemmen, ga je je erin verdiepen. Pas als je je stembiljet in huis krijgt, ga je kijken van: wat zijn de verkiezingsprogramma's van de verschillende partijen? Dan wordt je interesse groter. Als je geen stembiljet krijgt, is de betrokkenheid niet zo groot."

Niet te jong om te stemmen?

Veel tegenstanders van een kiesgerechtigde leeftijd van 16 jaar zeggen dat jongeren op die leeftijd nog te weinig zouden weten om een goede afweging te kunnen maken in het stemhokje. Sahin vindt dat onzin: "Ik denk dat 16- en 17-jarigen heel veel weten, zeker in de digitale samenleving waarin wij nu leven."

Voor het advies gingen de ROB-leden in gesprek met jongeren. Daaruit bleek dat jongeren zelf ook twijfelden over een lagere stemleeftijd. "Ze zeiden ook tegen ons: 'Wat weet ik nou over een bepaald onderwerp?'", vertelt Sahin. "Maar dat vind ik juist getuigen van verantwoordelijkheidsgevoel."

Als 16-jarige in de wijkraad

In sommige landen mogen jongeren onder de 18 al wel stemmen. Zo is de kiesgerechtigde leeftijd in een paar Midden- en Zuid-Amerikaanse landen, waaronder Argentinië, Brazilië en Cuba, 16 jaar. Maar ook dichter bij huis, in EU-landen Oostenrijk en Malta, mag je vanaf je 16de stemmen. De Duitse federale regering overweegt ook om de leeftijdsgrens te verlagen.

Ook hier in Nederland hebben inmiddels de eerste 16- en 17-jarigen hun stem uitgebracht. Bij de verkiezingen van de wijkraden in Rotterdam eerder dit jaar was de leeftijdsgrens 16 jaar, omdat deze lokale verkiezingen niet onder de Kieswet vallen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Tweede Kamerverkiezingen.

'Jongeren moeten aan tafel'

Als het aan de Raad voor Openbaar Bestuur ligt, volgen er snel meer verkiezingen waarbij jongeren ook mogen stemmen. "In Rotterdam zien we de positieve effecten", vertelt Sahin. "Daar heb je jonge wijkraadsleden die als volksvertegenwoordiger in hun wijk een soort rolmodel zijn en andere jongeren stimuleren om politiek actief te worden."

"Ik zou dat echt willen toejuichen, ook gelet op de grote vraagstukken die belangrijk zijn voor jongeren, zoals het klimaat of de woningnood", vervolgt ze. "Jongeren moeten we echt aan tafel zetten. Het wordt daarom tijd om het publieke debat hierover te gaan voeren", vindt het ROB-lid. "Moeten we na 50 jaar misschien de volgende stap zetten en verlaging naar 16 jaar mogelijk maken?"