Minister Karien van Gennip roept uitzendbureaus die arbeidsmigranten in vleessector uitbuiten tot de orde: 'Laat dit niet wachten tot mijn opvolger'

Malafide uitzendbureaus in de vleessector kunnen nog te vaak arbeidsmigranten op allerlei manieren uitbuiten, staat in een nieuw rapport van kennisinstituut SOMO. Demissionair minister Van Gennip wil nu actie ondernemen tegen de bureaus.

"Deze situatie is erger dan erg. Ik wil de komende weken met de vleessector aan tafel en van de werkgevers weten hoe ze de arbeidsomstandigheden significant gaan verbeteren", reageert demissionair minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Strengere wet uitgesteld

Vorige week kondigde ze aan dat een strengere wet die voor alle uitzendbureaus gaat gelden, met een jaar is uitgesteld. Het gaat om de zogenoemde Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta). "Dit is een grote stelselherziening. Dat willen we zorgvuldig doen. We willen de malafide uitzenders, de cowboys, echt bestrijden."

Maar de vleessector wordt dus al eerder aangepakt. "Ik ga vertellen wat ik vind dat er anders moet gebeuren. Dit laat ik niet wachten op een opvolger over 5 of 6 weken. Daarvoor is de situatie echt te prangend."

Misbruik in vleessector

En dat is hard nodig, vinden experts. Kennisinstituut SOMO keek specifiek naar uitzendbureaus in de vleessector en concludeert vrijdag dat juist in die sector veel misbruik voorkomt.

"Denk aan het niet uitbetalen van loon, sowieso lage lonen. Slechte huisvesting, met meerdere mensen op een kamer en zonder privacy", vertelt onderzoeker Esther de Haan.

Boetes en ontslag op staande voet

Ook de Arbeidsinspectie constateert misbruik in de vleessector. In een signaalrapportage donderdag waarschuwt de inspectie dat uitzendbureaus in die sector gebruikmaken van ontslag op staande voet. In dat geval hoeven de bureaus deze arbeidsmigranten bijvoorbeeld vakantiegeld en pensioenopbouw niet uit te betalen.

SOMO zag bovendien regelmatig dat arbeidsmigranten een deel van hun loon kwijtraakten aan bijvoorbeeld boetes. "Bijvoorbeeld voor het laten staan van de afwas. Dat mag niet. En je mag ook niet zoveel geld in rekening brengen voor een matras in de kamer. Dat is eigenlijk uitbuiting."

Vrijwillige keurmerken

Op dit moment werkt de uitzendsector nog met vrijwillige keurmerken, zoals een keurmerk voor wonen (SNF) en één voor goed werkgeverschap (SNA). Maar volgens De Haan stelt dat niet veel voor.

"Het gaat voor dat SNA-keurmerk bijvoorbeeld om een aangekondigde, administratieve controle. Als er veel klachten over een bedrijf zijn, maar de administratie is op orde, wordt het bedrijf dus niet uit het register geschrapt", legt de onderzoeker uit.

Tientallen klachten, maar tóch in registers

Dat geldt bijvoorbeeld voor het uitzendbureau Reyhan, tegenwoordig bekend als RMS. Bij de Arbeidsinspectie kwamen over dat bedrijf de afgelopen jaren 71 meldingen binnen. Ook loopt er een rechtszaak tegen de eigenaren voor verduistering van 2 miljoen euro van de salarissen van hun medewerkers. Hulpinstanties ontvingen tientallen klachten, maar het bedrijf staat nog altijd in zowel het SNF-register als het SNA-register.

De SNA zelf ging niet in op de vraag waarom het bedrijf nog het keurmerk mag dragen ondanks alle klachten. De Haan kan het wel verklaren: er is nog geen veroordeling. "Dus ook al ligt deze zaak bij de rechter, dat is niet voldoende. En daarmee ligt de lat dus gigantisch hoog."

Meer inspecteurs

De hoop van de minister is dat het onder de Wtta makkelijker wordt om deze bedrijven aan te pakken. Ook in het hoofdlijnenakkoord van PVV, NSC, VVD en BBB benadrukken de partijen de noodzaak van deze nieuwe wet.

Om de malafide uitzenders te bestrijden, gaat de huidige minister daarom een toelatingssysteem opzetten. Zonder registratie in dat systeem mag een uitzendbureau geen arbeidskrachten meer uitlenen aan bedrijven.

Voldoende controlemogelijkheden

Maar SOMO maakt zich zorgen over de status van bedrijven die een SNA-keurmerk hebben. "Onder de Wtta kunnen deze bedrijven sneller toegelaten worden in het nieuwe register van de minister."

De minister benadrukt dat onder de nieuwe wet ook na toelating voldoende controlemogelijkheden blijven bestaan. "Daar zijn nu ongeveer 85 inspecteurs voor. Dat moeten er straks een paar honderd worden." Welke instantie dat precies moet coördineren, is nog onduidelijk. Screeningsautoriteit Justis is de beoogde kandidaat, maar moet nog uitzoeken of het deze taak erbij kan gebruiken. Lukt dat niet, dan moet de minister op zoek naar een alternatief.