'Meest veeleisende klus die je iemand kunt geven': dit gaat Sigrid Kaag doen als VN-gezant in Gaza

Honger, tekort aan water, niet meer functionerende ziekenhuizen en ook vandaag weer vele doden. Aan ongeveer alles in Gaza is een tekort. Sigrid Kaag moet dat als VN-gezant gaan oplossen en werken aan de wederopbouw. We zoomen in op haar nieuwe functie.

De problemen in Gaza zijn groot en acuut. Demissionair minister van Financiën Sigrid Kaag legt haar taak voortijdig neer en heeft een nieuwe functie als senior humanitair- en wederopbouwcoördinator, hoorden we eerder deze week.

Hulp coördineren

Kaag gaat de humanitaire hulp in Gaza 'faciliteren, coördineren, monitoren en verifiëren', schrijft de VN in een verklaring. Hoogleraar internationaal recht Jan Wouters van de Katholieke Universiteit Leuven vertelt: "Dit betekent dat zij in eerste instantie hoofdcoördinator wordt voor de humanitaire hulpverlening."

Een van de belangrijkste taken is om ervoor te zorgen dat de juiste humanitaire hulp binnen kan komen in Gaza. Er moet bijvoorbeeld gescreend worden of vrachtwagens wel echt humanitair materiaal binnen brengen. Ze moet er ook voor zorgen dat het materiaal aan de juiste mensen wordt bezorgd en het de burgers bereikt die het nodig hebben. "Dat is een behoorlijk complexe taak."

Miljoenen naar humanitaire hulp

Het is heel belangrijk dat zulke coördinatoren worden aangesteld, zegt Wouters. Er gaan miljoenen euro's naar humanitaire hulp, dus dan is het goed als er iemand ter plekke is om de boel te coördineren, vindt hij. "Anders wordt het een chaos."

De hulp naar Gaza wordt mogelijk gemaakt vanuit de Verenigde Naties, vertelt Wouters. Dat gebeurt al langer. "Je hebt daar jarenlang het VN-agentschap voor Palestijnse vluchtelingen gehad." Dat agentschap zorgde ervoor dat 80 procent van de inwoners van Gaza een 'lifeline' heeft." Dat betekent dat ze toegang hadden tot hulpmiddelen.

Moeilijke taak

Wouters denkt dat de taak van Kaag niet per se onmogelijk is, maar het lastig wordt. "Je weet niet hoeveel geld er beschikbaar is en ook niet hoelang het allemaal gaat duren, het zal dus vreselijk moeilijk zijn. Een belangrijke oorzaak is de toegang tot het gebied, dat is behoorlijk complex. Ook zijn de wegen vaak kapotgeschoten, wat de toegang nog complexer maakt."

"Om dit in goede banen te leiden, moet je veel ervaring hebben binnen het VN-systeem, wat al behoorlijk complex en bureaucratisch is, maar je moet ook ervaring hebben hoe humanitaire hulp op een praktische wijze wordt georganiseerd."

Diplomatiek mijnenveld

En die ervaring heeft Sigrid Kaag, zo is zij onder andere speciaal coördinator voor Libanon geweest en heeft zij voor het ontwikkelingsprogramma van de VN gewerkt. "Zij weet veel af van het Midden-Oosten en van humanitaire hulpverlening."

Daarnaast moet je ook politieke 'skills' hebben, weet Wouters. Je moet voortdurend in een diplomatiek mijnenveld opereren, wetende dat de verhoudingen tussen de VN en Israël momenteel op een dieptepunt staan. "Het wordt een lastige klus, maar Kaag heeft daar de ervaring voor."

Veiligheidsrisico's

Wouters denkt dat Kaag vanuit Gaza zal gaan opereren. Dat zal de nodige veiligheidsrisico's met zich meebrengen. Haar functie gaat in vanaf 8 januari. "Het is te hopen dat de bommenregen dan afgelopen zal zijn, maar dat weten we nog niet", zegt Wouters. "Het is afwachten welke militaire operaties dan zullen plaatsvinden."

VN-gezant voor Irak tussen 2009 en 2011, Ad Melkert, onderstreept dit bij EditieNL. Volgens Melkert moet een VN-gezant 'een duizendpoot' zijn en ben je dag en nacht beschikbaar voor iedereen. Hij ondervond zelf dat er veiligheidsrisico's aan zitten, zo overleefde hij zelf destijds een aanslag.

Populariteit VN in Gaza

De VN heeft heel nadrukkelijk gezegd dat de partijen bij het conflict moeten meewerken met haar, en geen haar niet mogen tegenhouden.

Maar toch wordt Kaag niet perse omarmd in het gebied, denkt Wouters. "Het is een complexe situatie en de situatie tussen Israël en de VN is grondig verstoord."

Kritiek vanuit Israël

Vanuit Israël is er geen officiële reactie gekomen op haar aantreden, maar in de Israëlische media wordt wel met enige scepsis gekeken naar de benoeming van Kaag.

"Er klinkt daar de nodige kritiek over de benoeming. Over hoe de rol ingevuld gaat worden, maar ook zaken uit het verleden zorgen ervoor dat er niet heel positief wordt gereageerd op de aanstelling van Kaag", ziet Wouters.