De steun binnen Europa voor het instellen van een prijsplafond voor Russisch gas neemt toe, nu de gasprijs recordhoogtes bereikt. Maar is dat verstandig? "Het kan averechts werken", zegt gasexpert René Peters.
Regeringen in heel Europa breken zich het hoofd hoe ze de energierekening van hun burgers en bedrijven betaalbaar kunnen houden. Ze bedenken daarvoor allerlei steunpakketten die in de miljarden lopen. Maar volgens voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie is met de winter voor de deur 'de tijd rijp' voor een ingreep in de gasmarkt.
Risico's van prijsplafond
Ze vindt een prijsplafond nodig zodat Europa zich kan verweren tegen prijsmanipulatie door Rusland. Die ingreep zou erop neerkomen dat er een maximumprijs wordt bepaald waartegen gas dat via pijpleidingen uit Rusland komt mag worden verhandeld.
Ook de 7 rijkste industrielanden, verenigd in de G7, zijn voorstander van een prijsplafond om Poetins oorlogskas niet verder te spekken. Maar aan zo'n maximumprijs kleven risico's, zegt René Peters. Hij is gasexpert bij onderzoeksinstituut TNO.
Tekorten vergroten
"Het risico bestaat dat je je eigen tekort organiseert", zegt hij. "Als gasleveranciers vanwege een Europees prijsplafond in bijvoorbeeld Azië meer betaald krijgen, loop je de kans dat het gas niet meer naar Europa komt."
Als dat gebeurt, werkt zo'n prijsplafond averechts, zegt hij. "Je vergroot dan juist je tekorten."
Minder besparen
Afhankelijk van de hoogte van de maximumprijs zullen consumenten en ondernemers bovendien minder geneigd zijn te besparen op hun verbruik. Terwijl juist besparen ook nodig is om met voldoende gas de winter door te komen.
Al moet dat plafond 'wel heel laag komen te liggen, voordat consumenten gaan stoppen met besparen', denkt hij. "De huidige prijs van 3 euro per kuub is bizar hoog. Bij een prijs boven de 1 euro blijven consumenten nog wel besparen op hun verbruik."
Gastoevoer afknijpen
De Europese gasprijs schoot maandagochtend met 31 procent omhoog, nadat duidelijk werd dat de belangrijke gaspijplijn Nord Stream 1 langer dicht zou blijven. Volgens het Russische staatsgasbedrijf Gazprom was dat vanwege technische problemen.
Het besluit voedt de vermoedens dat Rusland de toevoer met opzet blokkeert. Het land knijpt de aanvoer van gas naar Europa al langer af sinds de inval in Oekraïne, met stijgende prijzen tot gevolg. De gasprijs steeg maandagochtend tot 260 euro per megawattuur. Ter vergelijking: medio vorig jaar lag de prijs nog rond de 20 euro. Daardoor wordt nu steeds serieuzer nagedacht over ingrijpen in de gasmarkt.
Andere gasmarkten
Of er door het ingrijpen uiteindelijk juist grotere gastekorten ontstaan, laat zich volgens Peters moeilijk voorspellen. Ook omdat niet in te schatten is of de gasmarkt nog verder zal verhitten of juist was zal gaan afkoelen.
"Maar belangrijk is wel om bij het instellen van een prijsplafond rekening te houden met andere gasmarkten in de wereld", zegt Peters. "Zodat je jezelf niet uit de markt prijst."
'Alsnog voor opdraaien'
Om dat te voorkomen bestaat ook de optie dat Brussel energieleveranciers gaat compenseren. Peters: "Zij moeten immers op de gasmarkt voor hoge prijzen inkopen, maar kunnen slechts tegen een gemaximeerde prijs verkopen."
De Europese Commissie kan besluiten het verschil bij te gaan passen. "Een dergelijke compensatie zou in de miljarden gaan lopen. De kans is groot dat de rekening via Brussel bij de lidstaten belandt. Dan kan de consument wel ontzien worden, maar dan zullen we er met zijn allen vanuit de staatskas alsnog voor opdraaien."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.