Marion Koopmans blij met vrijgeven patenten coronavaccin: 'Zou ook voor vaccins voor nieuwe varianten moeten gelden'

Het duurt al 2 jaar, maar de patenten op coronavaccins worden vrijgegeven. Dat is althans de deal die India en Zuid Afrika definitief hopen te sluiten met de EU en de VS. Alleen de WTO moet de deal nog formaliseren.

Het hing al een tijd in de lucht, maar nu lijkt het door te gaan. Patenten zorgden er tot nu voor dat het alleenrecht op productie van coronavaccins was bestemd voor de uitvinders ervan, zoals Pfizer, Moderna en Janssen. Dat wordt straks anders.

Koopmans blij

Als de Wereldhandelsorganisatie (WTO) de deal formaliseert kunnen ook producenten uit India en Zuid-Afrika met de vaccins aan de slag. Daarmee wordt het tempo van de productie verhoogd, en de prijs het vaccin gedrukt.

OMT-lid en viroloog Marion Koopmans telt de winst uit: "Er wordt al tijden over gesproken en eigenlijk was de EU de dwarsligger in dit verhaal. Nu niet meer."

Toegang tot vaccin voor arme landen

Maar 2 jaar na het begin van de pandemie, is dat niet wat laat? Volgens Koopmans is dat zeker niet het geval, hoewel eerder altijd beter was geweest. "Toch zie je dat het nu in Azië nog harder om zich heen grijpt en voor andere landen geldt hetzelfde."

Koopmans vervolgt: "Die discussie was altijd: er zijn een aantal bedrijven die deze vaccins maken. De productie ervan is in meer welvarende landen geland. Mede daardoor is er een groot verschil in toegang tot vaccins in de wereld. Uiteraard is dat een doorn in het oog van veel landen, zoals dus Zuid-Afrika."

Sneller en goedkoper pandemie bestrijden

"En een patent is is een beschermingsconstructie, het patent beschermt simpel gesteld het keukenrecept van hoe het precies in elkaar zit. Dat mag normaal gesproken niet zomaar nagemaakt worden. Dan moet je een licentie kopen voor een hele hoge prijs. Het is een barrière voor het snel en breed maken van vaccins."

"De informatie wordt nu tijdelijk niet meer beschermd en andere producenten kunnen dit nu gebruiken. Wat wordt verwacht is dat de bedrijven die nu vaccins maken, ook zorgen voor het opschalen voor de productie in andere landen."

Alleen het 'klassieke' vaccin of ook nieuwe varianten?

Wat Koopmans zich wel afvraagt, is hoe ver de overeenkomst reikt. "Geldt dit ook voor nieuwe varianten?" En de viroloog beantwoordt haar eigen vraag zelf: "Er is altijd een investering nodig om tot een uitvinding te komen. Die moet je terugverdienen."

"Maar bij deze vaccins is er veel met publiek geld geïnvesteerd. Die vlieger gaat nu niet meer op. Er wordt al enige tijd gesproken over de ontwikkeling van een omikron-vaccin. Die zou ook breed beschikbaar moeten zijn. Dus ik verwacht dat de vrijgegeven patenten ook gelden voor coronavaccins voor nieuwe varianten."