Losgeld betalen iets uit een film? In Nederland gebeurt het ook en zo werkt dat

Volgens NRC was de Nederlandse overheid betrokken bij het betalen van losgeld aan Nigeriaanse piraten. Dat gaat in tegen ons eigen losgeld-beleid. Maar hoe werkt iets als losgeld betalen eigenlijk? Onderhandelaar Hans Slaman legt het uit.

Losgeld betalen voelt een beetje als iets uit een film of spannende serie. Iemand wordt ontvoerd of een groep mensen wordt vastgehouden. De enige manier om ze veilig terug te krijgen? Het betalen van een flinke som geld. Maar het komt ook in het echte leven vaker voor dan je denkt.

Gekaapte schepen

Bijvoorbeeld in 2018, toen Nigeriaanse piraten een schip van de Groningse Rederij ForestWave kaapten. Tien bemanningsleden, uit Rusland, Oekraïne en de Filipijnen werden vastgehouden. In ruil voor 340.000 dollar losgeld werd de bemanning vrijgelaten.

Ook in 2009 werd een Belgisch schip, met aan boord een Nederlandse kapitein, gekaapt door Somalische piraten. Er waren toen 71 dagen en 171 telefoongesprekken voor nodig om de bemanning vrij te krijgen. Daarnaast is er een flink bedrag aan losgeld betaald. "Helaas is het betalen van losgeld vaak het ultieme middel om mensen veilig terug te kijken", zegt Slaman. Hij was de onderhandelaar bij deze kaping.

Geen onderhandelingen, geen losgeld

Normaal gesproken is het zo dat de Nederlandse overheid geen zaken doet met ontvoerders en nooit losgeld betaalt. "Doen ze dat wel, dan wordt de indruk gewekt dat ze bereid zijn om geld neer te leggen voor de gegijzelden. Dat is iets wat we niet willen, omdat het dan voor criminelen aantrekkelijker wordt om Nederlandse burgers te gijzelen", legt Slaman uit.

Hij kan zich nog tijden herinneren dat losgeld niet de enige manier was. "Jaren terug kwam het nog wel eens voor dat we mensen uit Jemen veilig terug hebben gehaald door een weg te asfalteren. Of haalden we gevangenen uit een dorp in Brazilië door voor de gemeenschap medicijnen te regelen."

Duivels dilemma

Maar in de praktijk ontkom je nu bijna niet aan het betalen van losgeld, vertelt Slaman. "Het is een duivels dilemma tussen geen geld willen geven aan criminelen en je mensen thuis krijgen." Alleen komt het geld in die voorbeelden niet direct van de Nederlandse overheid, maar van andere partijen.

Bijvoorbeeld van bedrijven verbonden aan de gegijzelden of het is geld van hun familie. Wanneer er een kaping plaatsvindt worden zij vaak als eerst gecontacteerd, legt Slaman uit. "Zij zoeken dan weer contact met een onderhandelingsteam en dan begint het gesprek en hoop je dat je genoeg overtuigingskracht hebt."

Onderhandelingen

De onderhandelingen zijn een stressvolle periode, vertelt Slaman. "Op dat moment wil je beide het tegenovergestelde. Je hebt geen controle over de situatie aan de andere kant. Je hoopt dat tijd in je voordeel is: dat de gijzelaars ongeduldig worden en een compromis sluiten. Maar je wilt ook iedereen veilig terugkrijgen. Het is een wankel evenwicht."

Wanneer het compromis eindigt in het betalen van een som losgeld, zijn er nog nieuwe problemen. "Allereerst moet je het geld ter plaatse krijgen. En als je daar iets op bedacht hebt, moet je nog zorgen dat je juridisch gezien niet aangesproken kan worden voor het financieren van terroristen." Dat kan bijvoorbeeld resulteren in letterlijk een koffertje met geld dat door een ambassademedewerker de grens over wordt gebracht, zoals bij de kaping van het schip van ForestWave het geval was.

Inmenging overheid

Volgens Slaman had dat koffertje in 2018 alleen nooit door een ambassademedewerker naar de piraten gebracht mogen worden. "Er zijn genoeg andere manieren om dat geld daar te krijgen, daar is geen ambassademedewerker of inmenging van de overheid voor nodig." Slaman legt uit dat het voor buitenstaanders nu lijkt alsof de overheid meebetaalt, ook als het geld niet direct van de overheid kwam.

Puntje bij paaltje: we blijven dus losgeld betalen. Houden we het 'verdienmodel' van kapers daarmee in stand? Slaman vindt van niet. "Het toegeven aan de eisen van kapers is niet het probleem. Dat is de instabiliteit. De industrie van ontvoering wordt in stand gehouden door een slechte economie, onbetrouwbare overheden en niet functionerende wetssystemen. Maar dat is weer een nieuwe discussie."