Linkse samenwerking? GroenLinks en PvdA staan in de provincies vaker lijnrecht tegenover elkaar dan je zou denken

GroenLinks en de PvdA proberen eensgezindheid uit te stralen deze campagne, maar over cruciale onderwerpen als wonen en natuur blijken ze in de provincies fundamenteel anders te denken. Dat blijkt uit een inventarisatie van het Kieskompas door EenVandaag.

Volgende week mogen we stemmen voor Provinciale Staten, die vervolgens in mei weer de leden van de nieuwe Eerste Kamer kiezen. In de senaat willen GroenLinks en PvdA samen één fractie gaan vormen. Hierdoor zou je bijna denken dat het straks weinig verschil maakt of kiezers in hun provincie op GroenLinks of de PvdA stemmen. Maar is dat wel zo?

Verschillen in Kieskompas

Als je dieper naar hun standpunten kijkt, blijken de provinciale afdelingen van GroenLinks en de PvdA het over flink wat onderwerpen behoorlijk oneens met elkaar te zijn. Denk aan thema's als infrastructuur, wonen en natuur. En laten dat nu precies de zaken zijn waar met name de provincies een behoorlijke vinger in de pap hebben.

Dat blijkt uit een inventarisatie van de 12 verschillende stemwijzers van het Kieskompas. Flevoland staat helemaal bovenaan als het gaat om de regionale verschillen tussen GroenLinks en de PvdA. Bij maar liefst acht van de dertig stellingen nemen de partijen een totaal verschillend standpunt in. Ook in Groningen en Drenthe verschillen de partijen op veel punten (7) van mening.

Strijd over stikstof

Flevoland spant dus de kroon als het gaat om uiteenlopende standpunten tussen de twee linkse partijen. Het opvallendste is dat ze in die provincie over misschien wel het grootste campagnethema in deze verkiezingen volledig anders denken, namelijk op het beladende stikstofdossier.

Het onteigenen van boeren is een heet hangijzer in de discussie. De PvdA in Flevoland vindt dat de provincie boeren verplicht mag uitkopen om de stikstofuitstoot te verminderen, maar GroenLinks is juist tegen gedwongen uitkoop.

Wegen of windmolens?

In Groningen komt vooral het klassieke strijdpunt tussen GroenLinks en de PvdA naar voren: economie versus natuur. Zo is de PvdA het 'helemaal eens' met de stelling dat de N33 moet worden verdubbeld, terwijl de regionale afdeling van GroenLinks het daar 'helemaal niet mee eens' is. Ook op een fundamenteel thema als de gaswinning staan beide partijen lijnrecht tegenover elkaar: GroenLinks vindt dat de provincie de kosten voor de aardbevingsschade moet voorschieten, de PvdA juist niet.

In Drenthe vindt GroenLinks dat er meer windmolens moeten komen, terwijl de PvdA daar geen voorstander van is. De PvdA vindt dan weer dat er in Drenthe meer mag worden gebouwd ten koste van groen, maar GroenLinks is daar absoluut op tegen. Met name die laatste tegenstelling is in alle provincies terug te zien is.

Gezamenlijke kieslijst in Zeeland

De enige provincie waar de beide partijen precies dezelfde standpunten innemen bij alle dertig stellingen van het Kieskompas is Zeeland. Dat is ook niet vreemd, want dat is de enige provincie waar GroenLinks en de PvdA met een gezamenlijke lijst meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen.

Volgens lijsttrekker Anita Pijpelink is de gezamenlijke lijst noodzakelijk vanwege het politieke klimaat in Zeeland: "Onze provincie is van oudsher behoorlijk rechts en behoudend, partijen als VVD en SGP zijn hier groot. Juist om die reden is het belangrijk dat wij nu onze krachten gebundeld hebben, zodat we niet versplinterd raken en een echt alternatief zijn voor de rechtse agenda hier."

'Samenwerken hier geen probleem'

In andere provincies blijken GroenLinks en de PvdA met name op het gebied van economie en natuur te verschillen van elkaar. Toch was het in Zeeland geen enkel probleem om hier een gemeenschappelijk standpunt over in te nemen, zegt Pijpelink.

"Wij zijn geen voorstander van bouwen in het groen", legt ze de mening van de twee partijen uit. "Je ziet hier juist dat dorpen beginnen leeg te lopen en steeds meer voorzieningen onder druk komen te staan. Dus je moet hier naar onze mening juist in de dorpen bouwen, om de kernen vitaal te houden."

'Verbaasd dat wij de enige zijn'

Pijpelink wil niet hardop zeggen dat ze vindt dat GroenLinks en de PvdA in de andere provincies het voorbeeld van Zeeland moeten volgen, maar na enig aandringen geeft ze wel toe dat er wat haar betreft wel wat meer vaart in de linkse samenwerking mag komen.

"Ik wil niet voor andere afdelingen in het land spreken, maar ik had ergens wel verwacht dat er meer gemeenschappelijke lijsten zouden zijn deze provinciale verkiezingen. Bijvoorbeeld in 3 of 4 provincies", zegt de lijsttrekker daarover. "Dat wij de enige zijn, heeft me wel een beetje verbaasd."

Straks samen in Eerste Kamer

Waarom vormen GroenLinks en de PvdA niet in meer provincies één kieslijst? "Hoewel de overeenkomsten tussen onze partijen vele malen groter zijn dan de verschillen, denken we niet over alles precies hetzelfde", laten de partijen samen in een reactie weten. Door los van elkaar mee te doen kunnen 'kiezers in de provincie een stem uitbrengen op de partij die het dichtste bij hen staat'.

Maar de twee partijen zullen na de verkiezingen wel een gezamenlijke senaatsfractie vormen. "De Eerste Kamer gaat niet over provinciaal beleid, maar over landelijk beleid. Je kunt dus ook niet stellen dat de Eerste Kamer exact het verkiezingsprogramma van de 12 provincies uitvoert", leggen ze uit. "Ook nu al zijn er tussen provincies - zelfs ook binnen partijen - verschillen van inzicht over thema's."